معرفی جاهای دیدنی شهر کرمان

در این مطلب قصد داریم جاهای دیدنی و جاذبه های خود شهر کرمان را معرفی و بررسی بکنیم ، قبلا در سایت برترین جاذبه ها به معرفی جاهای دیدنی و گردشگری سه شهر بزرگ استان کرمان یعنی بم و رفسنجان و جیرفت پرداختیم ، و در یک مقاله ای جداگانه به معرفی جاذبه های شهرهای کوچک اطراف کرمان نیز خواهیم پرداخت . اما در این مطلب صرفا جاذبه های دیدنی شهر کرمان مورد بررسی قرار می گیرد .

کرمان یکی از استان‌های پهناور جنوب شرقی ایران است که جاذبه‌های تاریخی بسیاری را در خود جای داده است . کرمان در حدود ۷ هزار جاذبه‌ی تاریخی دارد که ۷۰۰ مورد از آن‌ها در فهرست آثار ملی ثبت شده است. این استان بین استان‌های یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و فارس قرار گرفته است. جاذبه‌های تاریخی فراوان، این استان را جزو ۵ شهر تاریخی قرار داده است.

۱. مجموعه گنجعلی‌ خان کرمان

مجموعه گنجعلی‌ خان کرمان دارای چندین بنای مختلف است که از عهد صفوی به یادگار مانده است. این مجموعه به همت گنجعلی خان که حاکم کرمان در دوران شاه عباس صفوی بوده است، ساخته شد.

میدان گنجعلی خان :

که به شکل مستطیل است، مجموعه‌ای از عناصر شهر را به دور خود جمع کرده است.

بازار گنجعلی‌ خان :

این مجموعه، همچون سایر بازارهای سنتی ایران، معماری دیدنی و جذابی دارد که صرف قدم زدن در آن تجربه‌ای لذت‌بخش را برایتان به ارمغان می‌آورد.

حمام گنجعلی خان :

حمام این مجموعه نیز اکنون به موزه مردم‌شناسی کرمان تبدیل شده و در کنار بازدید از موزه، زیبایی بنا نیز بسیار دیدنی و ستودنی است ، این حمام از شاهکارهای دوره ی صفوی هست و در میدان ارگ قرار دارد از مهم ترین جاذبه های دیدنی شهر کرمان هست.

مسجد گنجعلی خان :

این مسجد توسط گنجعلی خان ساخته شده و گنبد این مسجد 12 نورگیر دارد . این مسجد در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی خان قرار دارد. به استناد کتیبه، تاریخ احداث مسجد 1007 هـ . ق. است.تمامی سطح داخلی گنبد با مقرنسکاری و تزیینات مرسوم دوره صفویه تزیین شده است. در این مسجد کوچک اثری از تمامی هنرهای ظریفه معماری مانند گچبری، خطاطی، حجاری، کشته بری، درودگری، کاشیکاری به چشم می خورد و به همین جهت می توان آن را موزه ای از هنرهای عصر صفویه دانست. نور داخلی مسجد از نورگیرهای جانبی و سقف تأمین می شود.

ضرابخانه گنجعلی‌خان که اکنون به موزه سکه تبدیل شده است :

مجموعه‌ای از سکه‌های قدیمی را در کنار هم جمع کرده است.دیگر بخش‌های این مجموعه شامل آب‌انبار، مدرسه، کاروانسرا و سرای گنجعلی‌خان است که می‌توانید از آن‌ها نیز بازدید کنید.

۲. مجموعه وکیل کرمان

حمام وکیل کرمان یا همان چای خانه فعلی وکیل :  بنای باشکوهی است که از معماری زندیه-قاجاریه تاثیر گرفته است. این بنا دو بخش رختکن و گرمخانه دارد. بنای حمام وکیل در سال ۱۲۸۰ ساخته و در سال ۱۳۶۹ بازسازی شد. حمام وکیل کرمان اکنون به چایخانه سنتی تبدیل شده است و گردشگران در آن‌جا با فالوده کرمانی، چای و انواع نوشیدنی پذیرایی می‌شوند. در بخش گرمخانه نیز می‌توانید غذاهای محلی کرمان را امتحان کنید.

مسجد وکیل کرمان:

این بنا ، در بازار وكیل كرمان واقع گردیده و بخشی از مجموعه ساختمانی وكیل – مشتمل بر ارگ ، بازار ، حمام ، كاروانسرا و مسجد است كه در سال 1187 ه .ق توسط وكیل الملك فرمانروای کرمان بنا گردیده و در دوره قاجار و دوره اخیر بازسازی ، تعمیر و تزیین شده است . سردرب ورودی این مسجد دارای گچ بری عصر قاجار است کاشی کاریها و سنگبری های این مسجد زیبا و شکیل هستند .صحن دوم این مسجد که از طرف کوچه یعنی درب دوم میتوان وارد آن شد نیز بزرگ و قابل توجه است .

کاروانسرای وکیل :

این‌ کاروانسرای‌ دو طبقه‌ در سمت‌ چپ‌ بازار وکیل‌ کرمان‌ واقع‌ شده‌ است‌. بنای‌ آن‌ به‌فرمان‌ محمد اسماعیل‌ خان‌ وکیل‌ الملک‌ والی‌ کرمان‌ شروع‌ شد و در زمان‌ مرتضی‌ قلیخان‌ در سال‌ 1287 هجری‌ قمری‌ به‌ اتمام‌ رسید. تعداد حجره‌ها در طبقه‌ اول‌ 81 باب‌ و در طبقه‌ بالا 39 باب‌ است‌. سردر ورودی‌ این‌ بنا ازطرف‌ بازار با کاشی‌کاری‌ و گچبری‌ تزئین‌ شده‌ است‌.

3. مجموعه ابراهیم خان ظهیرالدوله کرمان

«ابراهیم خان ظهیرالدوله»، از حاکمان شهر کرمان در دوران حکومت فتحعلیشاه قاجار است که در سال‌های ۱۲۱۶ تا ۱۲۴۰ هجری قمری بر این سرزمین حکومت میکرده است. وی نسبت نزدیکی نیز با پادشاه وقت قاجار داشت و در دوران حکومتش به دلیل رسیدگی به احوال مردم مخصوصا مردم ستمدیده، از او به عنوان فرمانروایی مردم‌ دوست یاد می‌شود . وی در زمان حکومت خود در کرمان، عمارات و بناهای بسیاری را احداث کرد که از مهم‌ترین و مشهورترین آن‌ها می توان به دورازه‌ی ارگ و مجموعه‌ی ابراهیم خان اشاره کرد. مجموعه‌ی ابراهیم خان متشکل از چند بنا از جمله بازار یا قیصریه‌ی زرگرها، حمام، آب‌انبار و مدرسه است . این میراث ارزشمند ملی کشور در مرکز کرمان و در نزدیکی «مجموعه‌ی گنجعلی‌ خان» و در «میدان گنجعلی خان» کنار دیگر آثار تاریخی کرمان قرار دارد.

مدرسه ابراهیم خان کرمان :

در مورد تاریخ دقیق احداث بنای مدرسه اختلاف نظراتی وجود دارد. به عنوان مثال برخی با توجه به کتیبه‌ای که با هنر کاشی‌کاری در گرداگرد صحن مدرسه‌ ایجاد شده است، تاریخ ساخت را به سال ۱۲۳۲ هجری قمری نسبت می‌دهند. درواقع این کتیبه، قصیده‌ای از «صبای کاشانی» (فتحعلی خان کاشانی مشهور به ملک‌الشعرای دربار فتحعلی شاه قاجار)، است که بیت آخر آن نشان‌دهنده‌ی تاریخ احداث بنای مدرسه است.

«زد صبا از پی تاریخ این و آن رقم/ سلسبیل از وجود ابراهیم در جنت سبیل»

مدرسه متشکل از دو طبقه‌ است که در گذشته ای نه چندان دور مدرسه علمیه مکتب شیخیه بوده است و امروزه حوزه علمیه است. طراح این بخش از مجموعه، پلان آن را به صورت مستطیل شکل درنظر گرفته است. حجره‌ها نیز در اطراف مدرسه و در چهار ضلع آن، به شکل مستطیل شکل احداث شده است. حجره مدرسه، اتاق‌های خادم و چراغ‌دار و آبکش، سرویس‌های بهداشتی، مسجد و کتابخانه از بخش‌های مختلف مدرسه به‌شمار می‌رود. با توجه به کتیبه‌ای که در ضلع غربی مدرسه وجود دارد، می‌توان به نام سازنده‌ی آن که «استاد اسماعیل قصاع»، بوده است، پی برد. از مهم‌ترین نکات مربوط به مدرسه‌ی ابراهیم خان، می‌توان به بادیگر موجود در آن اشاره کرد که با ۱۶ متر ارتفاع عنوان رفیع‌ترین بادیگر کرمان را به خود اختصاص داده ، همچنین در قسمت سردر ورودی مدرسه که در ضلع غربی قیصریه‌ یا همان بازار ابراهیم خان قرار دارد، طاق‌بندی، تزئینات کاشی و نیز حجاری‌هایی زیبا بر سنگ‌ یکپارچه مشاهده کرد که زیبا و ستودنی است. همچنین بر بام سر در جایگاه ساعت درنظر گرفته شده که آن هم در سال‌هایی پس از ساخت مجموعه، به مدرسه افزوده شده است.

حمام ابراهیم خان کرمان :

حمام ابراهیم خان از دیگر بخش‌های مجموعه‌ی باشکوه ابراهیم خان در کرمان است که سردر آن در ضلع جنوبی بازار قیصریه مجموعه قرار دارد. سازندگان این حمام کهن، آن را همانند دیگر حمام‌های قدیمی کشور در مکانی پایین‌تر از سطح زمین احداث کرده‌اند تا با این روش، آبرسانی بهتر صورت گرفته و نیز گرمای داخل حمام نیز تا حد قابل توجهی حفظ شود. در این حمام تزئینات کاشی‌کاری از نوع خشتی هفت‌رنگ کار شده است که در سردر حمام می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد. حمام ابراهیم‌ خان با گذشت بیش از دو قرن، همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد

آب انبار ابراهیم خان :

آب‌ابنار، یکی دیگر از بخش‌های مجموعه‌ی ابراهیم خان است که در ضلع شمالی بازار، قرار دارد. معماری این بنا نیز همانند بخش‌های دیگر مجموعه ابراهیم‌ خان، تاثیرگرفته از معماری صفویه است. در بخش طاق سردر آب‌انبار مقرنس‌کاری زیبایی انجام شده که کتیبه‌ای از کاشی خشتی، جلوه‌ای تماشایی به آن بخشیده است. سردر آب‌انبار با دهلیزی سقف‌دار که به صورت پلکانی است، به بخش پا آب متصل می‌شود و مخزنی نیز در عمق زمین برای برداشتن آب، وجود دارد.

بازار ابراهیم خان (قیصریه زرگری) :

از دیگر بخش‌های مجموعه‌ی ابراهیم خان، بازار آن است که به قیصریه‌ی زرگری نیز شناخته می‌شود.  این قسمت از مجموعه نیز همانند دیگر بخش‌ها تاثیرگرفته از معماری عصر صفویه ساخته شده و کل سقف‌های آن به همت استادان سازنده کاربندی شده است. این بازارچه دارای طولی نزدیک به صد متر است که فضای بازار قیصریه در حد فاصل آن ایجاد شده و ورودی به آب‌انبار، حمام و مدرسه نیز در این بخش قرار دارد.

4- مجموعه حاج آقا علی کرمان

مجموعه حاج آقا علی در کرمان شامل مسجد چهل ستون ،کاروانسرا ،بازار و آب انبار می باشد که در خیابان شریعتی کرمان واقع شده است ،از لحاظ فاصله با یک پیاده روی کوتاه می توان به مجموعه های گنجعلی خان و وکیل رسید .حاج آقا علی از ثروتمندان کرمانی در عصر قاجار بود او که زندگی را با پیله وری و خرید و فروش اجناس مورد نیاز مردم کرمان آغاز کرد از نظر مالی به جایی رسید که با کشورهای مختلف هند و چین معامله داشت و کاروان های شتر او به چند کیلومتر می رسید . به نقل از مؤلف کتاب جغرافیای کرمان (ص169)(مردی که سی سال قبل ملک و مال نداشت،اکنون البته سالی ده هزار تومان مداخل دهاتش متجاوز است.)

کاروانسرای حاج آقا علی : 

مربوط به دوره قاجار است و در کرمان، خیابان شریعتی، بازار حاج آقا علی واقع شده و این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 مسجد حاج آقا علی :

این مسجد از یادگارهای حاج آقا علی زعیم الله تاجر معروف عصر قاجار است ، او این مسجد را به سبک مسجد چهل ستون شیراز ساخت و در آن زمان بیش از یکصد هزار تومان خرج آن کرد.

5. جنگل پردیسان قائم کرمان

جنگل پردیسان قائم کرمان در کوه‌های صاحب الزمان این شهر قرار دارد. درختان جنگل تماما دست‌کاشت بوده و از این نظر در ایران عنوان بزرگترین جنگل ساخته انسان را دارد. این جنگل مکانی برای تفریح و سرگرمی در طبیعت با دوستان و خانواده‌ است. کوه‌های این بخش همواه پذیرای علاقه‌مندان به ورزش کوهنوردی هستند. بر بلندای این جنگل که بام کرمان است، می‌توانید چشم‌اندازی زیبا از شهر کرمان را ببینید.

7. کتابخانه ملی کرمان

کتابخانه ملی کرمان متعلق به دوره پهلوی اول است. این کتابخانه در خیابان شهید رجایی، خیابان خورشید قرار دارد. این اثر که در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۷۸ ثبت ملی شده است، دارای ساختمان زیبای یک طبقه‌ای با نمای آجری است و محوطه بسیار زیبایی دارد.

8. یخدان مویدی کرمان

یخدان مویدی از آثار تاریخی شهر کرمان است. این بنا در خیابان ابوحامد قرار دارد. کرمانی‌ها با استفاده از ابداعات و ابزارهایی منحصربه‌فرد به نام قنات، حفر کانال در عمق زمین، ساخت آب‌انبارها و یخدان‌ها زندگی بهتری را برای خود ساخته بودند. هر قنات آب مورد نیاز آب‌انبارها را تامین می‌کرد و از زیرزمین به این مکان‌ها متصل بود. آب‌انبارها نیز آب مورد نیاز یخدان‌ها را تامین می‌کردند و یخدان‌های بزرگ نیز قنات اختصاصی داشتند.

10. موزه های کرمان

آتشکده و موزه زرتشتیان کرمان :

تنها موزه­ مردم­‌ شناسی زرتشتیان جهان در آتشکده­ شهر کرمان جای دارد.از كهن‌ترین اشیاء این موزه یک جلد کتاب دست­نویس گات‌ها با پیشینه‌ی بیشتر از دویست سال و یک آتشدان دستی با تاریخ حک شده 1207 است. از بخش‌های ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد. بخشی از این موزه به انواع آتشدان، روغن سوز، پیه­سوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است، لباس‌های زنانه‌ای با دیرینگی ۵۰ تا ۱۵۰ سال که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می­ شه، گویای پوشش زنان زرتشتیه. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع لباس‌های زنانه‌ای‌ست که در این موزه نگهداری می‌شود.

گنبد جبلیه :

گنبد جبلیه بنایی سنگی است که از دوران ساسانی به یادگار مانده است. این گنبد تنها بنای سنگی موجود در کرمان است. برای دسترسی به گنبد جبلیه، به شرق شهر کرمان و نزدیکی پارک پردیسان جنگل قائم کرمان مراجعه کنید. داخل این مجموعه موزه‌ی سنگ کرمان قرار دارد که می‌توانید از این موزه نیز دیدن کنید.

 موزه هنرهای معاصر صنعتی :

موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان آثاری از هنرمندان مشهور جهان را در خود دارد. همچنین نیمی از آثار موزه متعلق به استاد سید علی اکبر صنعتی است و بقیه آثار مربوط به ۸۳ هنرمند معاصر ایرانی و ۱۶ هنرمند خارجی است. دسترسی به این موزه از طریق خیابان شریعتی و حد فاصل میدان باغ ملی و چهار راه طهماسب آباد امکان پذیر است.

11. مسجد ملک کرمان : 

با پیشینه ای حدود یک هزار سال، به عنوان اولین مسجد جامع شهری کرمان شناخته شده و با شبستان های متعدد و صحن وسیع جاذبه  ای تاریخی است. مسجد ملک از بناهای دوران سلجوقی است که دارای گنبد آجری و تزئینات آجر کاری زیبایی است. این مسجد در بافت قدیم شهر کرمان در خیابان امام خمینی واقع شده است.

• اگرچه شهر کرمان جاهای تاریخی دیگری نیز دارد ولی از آنجا که انتخاب ها با توجه به طولانی شدن مقاله محدود بود آنها معرفی نشدند ، اگر شما هم کرمانی هستید یا به کرمان سفر داشتید ، جاهای دیدنی دیگر کرمان را در نظرات معرفی کنید .