بهترین جاهای دیدنی استان مرکزی و اراک

شهر اراک پایتخت استان مرکزی یا همان سلطان‌آباد قدیم اگرچه به عنوان شهری صنعتی در کشور شناخته شده است، اما بی بهره از طبیعت و جاذبه‌های طبیعی نیست؛ جاذبه‌ها و منابعی که اگرچه ممکن است چندان شناخته شده نباشند، اما هرساله دوستداران طبیعت را به سوی خود می‌کشانند. شهر اراک در دوران قاجار بنیان نهاده شد و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. اراک دارای زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک است و کوه‌های اطراف ، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر می‌گذارند. از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی اراک به دوره قاجار (فتحعلی شاه) بازمی‌گردد. از مهمترین صنایع دستی شهر، قالی اراک است که در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است.

1- جاذبه های طبیعی استان مرکزی

دریاچه و کویر نمک میقان :

در شمال شرقی شهر اراک و در منطقه فراهان سفلی دریاچه فصلی قرار دارد که در فصل بارندگی پر آب شده و در فصول خشک به صورت باتلاق و نمکزار در می‌آید که به کویر یا دریاچه میقان شهرت دارد. زیبایی این دریاچه در تمام ایام روز به ویژه در هنگام طلوع و غروب خورشید شگفت انگیز بوده و جلوه‌ها و سراب‌های ایجاد شده آن هر بیننده‌ای را متحیر می‌سازد. دریاچه در فصل پاییز و زمستان زیستگاه پرندگان مهاجری است که از نواحی سرد سیبری به سوی سرزمین‌های گرمسیری کوچ می‌کنند.

کویر میقان یکی از مهمترین معادن سولفات سدیم جهان را در اختیار دارد. در اطراف دریاچه و کویر، گیاهان شورزاری وجود دارد که به قره‌داغ معروف است. این گیاه که بومی‌ منطقه می‌باشد همانند سدی پیش روی شن‌های روان را گرفته و به صورت چتری بزرگ شاخه‌های خود را روی تپه‌های ماسه‌ای می‌گستراند. این گیاه که به قهرمان کویر مشهور شده به صورت طبیعی باعث تثبیت شن‌های روان گردیده و هم اکنون حدود 39 هزار هکتار از زمین‌های اطراف کویر را پوشانده است.

آدرس های تالاب و کویر میقان :

 1-شمال شرقی اراک در دشت فراهان، جاده اراک به فرمهین، دوراهی داوود آباد،20کیلومتری شمال و شمال شرقی اراک، دشت گیاهان قره داغ در ضلع جنوبی جاده نمایان است.

2-جاده اراک به فرمهین، شهر داوود آباد، روستای ده نمک، جنوب روستا، بعد از عبور از مزارع کشاورزی به دریاچه نمک و کویر میقان می رسیم.

چشمه چپقلی :

این چشمه در بالای دره های بسیار زیبا واقع شده‌ است که پس از رسیدن به بالای دره و در کنار چشمه نمایان میشود. آب و هوای پاک و لطیف و چشمه جوشان با آب بسیار خنک و گوارایش خاصیت درمانی آن (به گفته اهالی و مراجعه کنندگان) باعث جذب عده‌ای از علاقمند به طبیعت شده که اکثراً پس از استفاده از آب چشمه مقداری از آن را با خود می‌برند.

آدرس چشمه چپقلی: این چشمه در دامنه شمالی “باغ برآفتاب” در جنوب سه راهی اراک – ملایر – شازند قرار دارد.

منطقه حفاظت شده هفتاد قله:

کتیبه های تاریخی هفتاد قله

یکی از چشمه های پر آب طبیعی استان مرکزی سرچشمه محلات است که در شمال این شهر در دامنه رشته کوه هفتاد قله قرار دارد. با توجه به اینکه این سرچشمه در بلندترین نقطه شهری محلات قرار گرفته مکانی بسیار مناسب و خوش آب و هوای را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم نموده است . در مجموعه سرچشمه امکانات جدیدی از قبیل اقامتگاه ، استراحتگاه ، رستوران ، کافی شاپ، سفره خانه سنتی ، شهربازی مرکز فروش گل وگیاه ، مرکزنمایشگاهی و سکوهایی جهت نصب چادر و کمپنیک ساخته شده است .

آدرس : در 30 کیلومتری شمال شهر خمین، 15 کیلومتری شمال غرب محلات، 35 کیلومتری شمال غرب دلیجان و 25 کیلومتری شرق اراک، جاده اصلی قم-اراک، روستای ابراهیم آباد، روستای شهسواران

جاذبه های طبیعی شهرهای دلیجان و نراق :

نراق در 15 کیلومتری شرق دلیجان و 20 کیلومتری مشهد اردهال قرار دارد. این شهر از قدمت تاریخی بسیار طولانی برخوردار است بعضی مورخان تاریخ نراق را قبل از اسلام می دانند بطوریکه معتقدند نراق در محل فعلی نبوده بلکه از هفت دهکده پراکنده تشکیل می شده که این دهکده ها در اطراف نراق و در قسمت شمال و جنوب شرقی آن بوده است.

جاذبه های طبیعی نراق آبشار گیسو: این آبشار در 3 کیلومتری شمال غرب شهر نراق در مزرعه بهشت آباد واقع می باشد.گردشگران در ایام بهار و تابستان به این منطقه روی می آورند و در حال حاضر به عنوان پارک کوهستانی مورد استفاده قرار می گیرد.

منطقه جاسب: منطقه ییلاقی جاسب واقع در شمال شرق شهر دلیجان با آب و هوای معتدل آن در فصل تابستان و وجود دره بسیار زیبای ازنا که در بدو ورود به منطقه جاسب مشخص است و در بستر آن رودخانه فصلی ازنا جریان دارد، چشم اندازهای طبیعی سرسبز و باغات قابلیت های طبیعی مناسبی را جهت تفریح فراهم آورده است. منطقه جاسب در فاصله 40 کیلومتری تا مرکز شهرستان قرار گرفته است . مجتمع تفریحی و فرهنگی سد 15 خرداد با مساحتی در حدود 50 هکتار در 15 کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده است.

جاذبه های طبیعی شهر شازند :

روستا و چشمه دو خواهران در شمال شرقی شهر آستانه و در دامنه کوه دو خواهران از رشته کوه راسوند در ارتفاع 2360 متری آب بسیار سرد و گوارایی از دل صخره بیرون می آید که به چشمه دو خواهران معروف است. از ابتدای سرچشمه آب تا پایین روستای دو خواهران انواع درختان تنومند و کهنسال چنار ، صنوبر، بید و گردو خودنمایی می کند. راه دسترسی : جاده شازند به آستانه – کیلومتر 6 جاده شازند به نورآباد- جاده .

جاذبه های طبیعی شهر زرندیه:

شهرستان زرندیه به علت داشتن ارتفاعات، شرایط توپوگرافی و وجود دامنه ها دارای جاذبه های طبیعی است. این شهرستان در محل تلاقی دو رشته کوه البرز و زاگرس واقع شده است. ویژگی های طبیعی شهرستان زرندیه و وجود رشته کوه های متعدد امکانات مساعد را برای  کوهنوردان و علاقمندان به گذران اوقات فراغت در کوهستان به وجود آورده است. کوه قلیچ مهمترین ارتفاعات شمال از کوه های زرند به سمت غرب تا کوه های اینجه قاره که بلندترین قله این قسمت است. بلندترین قله این ارتفاعات در بخش مرکزی زرندیه و به نام کوه قلیچ است

دریاچه ها، سدها و تالاب ها از جاذبه های این شهرستان نیز محسوب می شوند  کاربرد دیگر سدها،تالابها و دریاچه ها این است که این سد امکانات مناسبی را برای انواع ورزشها و تفریحات آن نظیر قایقرانی، اسکی روی آب، شنا و غیره فراهم می آورند.

جاذبه های شهر فراهان :

شهر زیرزمینی ذلف آباد که در سال 1388حفاری و رونمایی گردید یکی از سکونتگاههای دوران ایلخانان می باشد که در 5 کیلومتیر شمال شهر فرمهین واقع شده است و به صورت یک سایت موزه مورد بازدید مردم قرار می گیرد این شهر تا 200 سال قبل محل زندگی مردم بوده که در این سالها توسط حکومت قاجاریه به آب بسته می شود و مردم فراهان مجبور به ترک آن می شوند. این شهر زیرزمینی در جوار امامزاده احمد ذلف آباد قرار دارد جشن قدگان یکی از نادرترین مراسم این منطقه در امامزاده احمد ذلف آباد و در روز اول تابستان برگزار می گردد.

2- روستا های گردشگری استان مرکزی و اطراف شهر اراک 

روستای هزاوه: از توابع بخش مرکزی شهرستان اراک، در 16 کیلومتری شمال غربی شهر اراک قرار دارد.  آثار تاریخی بجامانده در این روستا به دوره های اشکانی و ایلخانی مربوط می شود. تاکستان های انبوه آن در فصل تابستان جذابیت خاصی به این روستا داده است. در داخل روستا، درخت سرو کهنسالی با قدمت بسیار زیاد وجود دارد. از دیگر آثار تاریخی هزاوه حمام قدیمی روستا و مسجد شبستان می باشند.

روستاي شهابيه : در 15كيلومتري خمين و در كنار محور ارتباطي خمين به اراك و تهران قرار دارد. آب و هواي آن در پاييز و بهار ملايم ودر زمستان سرد است. پيشينه اين روستا به دوره پيش از صفويه برمي گردد. نام آن ابتدا «اره » بعدها «اميريه» سپس «شهابيه» و امروز ه به نام «گلدشت شهابيه» معروف است.

روستاي ورچه: در 30 كيلومتري شمال غربي خمین و در دامنه كوههاي شيرخاني و اوغلان قرار گرفته است.آب و هواي آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و خشك است. اين روستا به دليل برخورداري از آب و هواي معتدل داراي مناظر و جلوه هاي طبيعي زيبا ، مزارع حاصلخيز و مراتع سرسبز است. دامنه هاي كوهستاني روستا در زمستان با پوشش برف، زيبا و بسيار جذاب است.

 دشت لاله های واژگون روستای های اطراف شهر خمین اراک :

روستای آوه در میان راه ساوه به قم واقع شده است.قرار گرفتن در این محدوده و توجه به حاصلخیزی دشت وسیع آن باعث شده است که از دیرباز این منطقه به عنوان یکی از مناطق تاریخی ایران شناخته شود.محوطه تاریخی آوه در شمال این روستا با 220هکتار عرصه بزرگترین محوطه تاریخی استان به حساب می آید. این محوطه دارای شواهدی از سکونت بشری از هزاره چهارم قبل از میلاد تا پایان دوره ایلخانی است . در کتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابکان نسبت داده شده است.تپه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آرامگاه امامزاده  فضل بن سلیمان قدمت تاریخی این روستا را نشان می دهد.

روستای وفس: روستای و فس از توابع بخش مرکزی شهرستان کمیجان در 15 کیلومتری شمال شرقی شهر کمیجان قرار دارد. ابراهیم دهگان در مورد وفس می نویسد: کلمه ویس VIS اوستایی، پهلوی تبدیل به وفس شده است. کلمه ویس به معنی عشیره تبار و منطقه مسکونی دهکده است. در هر صورت می توان گفت که وفس تحریف شده یا دگرگون شده و ویس VIS  اوستایی به معنی دهکده و روستا است.

روستای سرآبادان: از توابع بخش مرکزی شهرستان تفرش در 25 کیلومتری شمال شرقی شهر تفرش قرارداد. شهرستان تفرش یکی از شهرهای تاریخی و با سابقه استان مرکزی است. روستای سرآبادان با توجه به موقعیت آن، که در حومه شهر تفرش استقرار یافته یکی از همان روستاهای بسیار قدیمی است و پیشینه تاریخی نسبتا طولانی دارد. از جاذبه های فرهنگی این روستا می توان به برگزاری مراسم جشن کوسه، جشن سده و تخم مرغ بازی اشاره کرد.

روستای خانک: با فاصله 35 کیلومتری از مرکز شهر قرار گرفته است .مسیر منتهی به روستا با جاذبه های فراوان طبیعی، زیباییهای منحصر به فردی را به نمایش می‌گذارد. روستا با بافت زیبایی به رنگ قهوه‌ای در میان انبوهی از درختان گردو جلوه دیدنی دارد. کاروانسرای سنگی روستا از قدمت روستا نشان دارد. راه دسترسی : خانک جاده فرازان- جلایر

منطقه کوی باران: تا مرکز شهرستان حدود 10 کیلومتر فاصله دارد منطقه کریان تفرش با وسعت 5 هکتار از جمله جاذب گردشگری شهرستان تفرش می باشد. کوی باران: تفرش، جاده بازرجان – رودبار، روستای کریان

روستای خورهه: روستای خورهه از بخش مرکزی شهرستان محلات در شمال شرقی شهر محلات قرار دارد. آب و هوای آن در بهار و پاییز ملایم و مطبوع و در تابستان گرم و در زمستان سردو خشک است. معدن سنگ ساختمان در 3 کیلومتری روستا واقع شده و رودخانه فصلی خورهه از نزدیکی روستا عبور می کند. معبر منسوب به دوره سلوکی، پل و کاروانسرای صفوی از آثار مهم است .

سراب عباس آباد: در شرق شهر شازند و در دامنه شمالی کوه راسوند و جنوب دشت شازند قرار دارد. این چشمه به سمت روستاهای عباس آباد و اکبرآباد جریان دارد. در سرچشمه آن با مساعدت سازمان میراث فرهنگی و اجرای شهرداری پارک بزرگی احداث شده است.

روستای گردشگری کمیجان یکی از بهترین مکان ها برای رصد آلودگی های نوری :

3- غارهای استان مرکزی و اراک :

• غار هیزج

در غرب استان مرکزی و شمال غربی اراک در شهرستان کمیجان و روستای هیزج غار بزرگی در دامنه شمال غربی کوه قوزی قشلاق قرار دارد که به غار هیزج معروف است. این غار با غار قلعه جوق حدود 6 کیلومتر فاصله دارد. دهانه غار در بین قلعه مخروبه‌ای باز می‌شود که آن را زاغه دره‌سی می‌نامند. در دهانه ورودی غار دیوار سنگر مانندی وجود دارد که برای دفاع از هجوم دشمنان به درون غار ساخته شده است.

• غار کیخسرو

این غار که به شازنده، کیخسرو و شاه کیخسرو معروف است در فاصله 35 کیلومتری جنوب غرب شهر اراک و در قله کوه مرتفع شاه‌زنده از رشته کوه راسوند قرار دارد. غار کیخسرو جایگاه ویژه‌ای در اسطوره‌های ایران باستان داشته و در نزد زرتشتیان جهان به عنوان یکی از مکان‌های مقدس بشمار می‌رود. هر ساله تعداد زیادی از علاقمندان بویژه زرتشتیان ساکن ایران و همچنین کشور هندوستان جهت زیارت و ادای نذر به این مکان می‌آیند. روی دیوارهای غار اسامی‌ پلهلوان ‌های ایرانی از جمله پولاد تیرانداز و سیاوش شهریار حک شده است.

• غار قلعه جوق

این غار در نزدیکی روستای چهرقان از توابع بخش وفس اراک در کوهی به نام قوزی قشلاق (در زبان محلی یعنی سایه رو) واقع شده است. این غار بوسیله انسان و در دل کوه حفر شده و دارای سه مدخل است. در گذشته نردبانی در پای آن قرار داشت که رفتن به درون آن را آسان می‌کرد، اما امروزه آن نردبان از بین رفته و بدون وسایل کوهنوردی رفتن به درون غار ممکن نیست. علاوه برآن دسترسی به آن کمی ‌مشکل است. برخی معتقدند که این غار یا دهلیز به منظور دفن مردگان در آئین زرتشت بوده و در واقع باید آن را آرامگاه دانست.

• غار سوله خونزا

در جنوب شهرستان اراک و در نزدیکی روستای شمس آباد، در دامنه کوهی به همین نام، غار سوله خونزا واقع شده است. غار دارای دو دهانه است. در انتهای غار حوضچه‌هایی ساخته شده است که جنس دیواره‌های آن از ساروج بوده و دارای آب خنک و گوارایی است. احتمال می‌رود در گذشته این غار برای پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. موقعیت طبیعی و شکارگاهی شمس‌آباد با چشمه‌های فراوان آن منطقه زیبایی را برای جلب گردشگران علاقمند به طبیعت ایجاد کرده و وجود این غار بر غنای جاذبه‌های منطقه افزوده است.

• غار سفید خانی

در جنوب غربی اراک و در رشته کوه سفیدخانی (کوه تخت) از توابع شهر سنجان به فاصله 18 کیلومتر از شهر اراک، غار طبیعی سفیدخانی وجود دارد. این کوه در ارتفاع 3118 متری از سطح دریا واقع شده و تقریباً در تمام ایام فصل زمستان و بهار پوشیده از برف است. با توجه به برفگیر بودن این ارتفاعات، چشمه‌های متعددی از آن سرچشمه می‌گیرد که از مهمترین آنها می‌توان به چشمه چپخلی (چپقلی) اشاره نمود . در دامنه این رشته کوه غار سفید خانی قرار دارد که دهانه ورودی آن 70×40 سانتیمتر بوده و عمود بر غار است. در بالای دهانه غار دودکش بزرگی به صورت تنور دهانه باز دیده می‌شود که در اصطلاح علمی ‌به آن دودکش جن می‌گویند. در اصطلاح محلی از آن به ایوان عباس قیلخان یاد می‌شود.

آدرس : غار سفید خانی(عین هو) در 18 کیلومتری جنوب غربی شهر اراک در کوه سفیدخانی از توابع شهر سنجان

•   غار های انجدان : روستای انجدان از توابع بخش مرکزی شهرستان اراک، در31 کیلومتری جنوب شرقی شهر اراک واقع شده است. مجموعه غارهای آسیلی ، میلانون یا کلوچه، طاق رچه، گیوه کیش و شغال دره را در خود جای داده است. چشمه های متعددی در داخل و اطراف روستا جریان دارد.از جمله چشمه آبسرد که در دره ای به همین نام واقع شده است.
• غار آسیلی : این غار نزدیک روستای آمان‌آباد و در غرب روستای انجدان قرار دارد. طول کلی غار 5/73 متر و عرض آن 8 متر است. در داخل این غار حوضچه‌هایی قرار دارد که دیواره‌های آن یک پارچه از مواد آهکی و بلورهای منشوری استالاکتیتی پوشیده شده است .

   *غار آقداش

این غار در کوه های شمالی روستای آقداش از دهستان کوهپایه بخش نوبران شهرستان ساوه قرار دارد. این غار دارای آثار و نقوشی از سکونت انسان در عصر کشاورزی است.راه دسترسی تا روستا مناسب وتا غار صعب العبور است.

غار چال نخجیر اراک :

این غار در 5 کیلومتری شمال غرب شهر نراق و دامنه کوهی به نام تخت واقع شده است. عامل اصلی به وجود آورنده این غار گسل معکوسی است که در منطقه واقع شده و پس از گذشت میلیونها سال به شکل کنونی در آمده است. این غار با دیدنی های خود از عجایب طبیعی ایران به شمار می رود.

4- جاذبه های تاریخی اراک

بافت تاریخی اراک :

بازار اراک به همراه کاروانسراها و سراهای متنوع، کلیسای مسروپ، مدرسه ، بنای تاریخی کاروانسرا، منزل تاریخی و موزه صنایع دستی حسن پور، حمام تاریخی چهار فصل- موزه مردم شناسی، موزه سلطان آباد، منزل تاریخی خاکباز، موزه مفاخر از جمله مکان های مهم تاریخی این شهر هستند .

آدرس مجموعه تاریخی بازار اراک با قدمت قاجار: اراک، بازار مرکزی

* آرامگاه های شاه غریب و شاه قلندر دو تن از پیشوایان فرقه اسماعیلیه: این بناها به لحاظ معماری بسیار جالب و از آثار دوره تیموری و صفویه است . بقعه چهل دختران از آثار دوره صفویه به فرقه اسماعیلیه تعلق دارد.

قیزقلعه اراک:

قیزقلعه یا قلعه دختر در 23 کیلومتری جنوب غربی ساوه و مجاورروستای قیزقلعه برروی صخره ای بلند قرار دارد.قسمتی از بنا در صخره تعبیه شده است و از آن با نام دژ یا قلعه یاد می شود. محوطه و فضای طبیعی و کوهستانی آن به همراه چشمه ای زیبا فضایی مناسب جهت ورزش های کوهنوردی و جذب گردشگران است

مسجد جامع  ساوه  :

در سمت چپ خیابان سلمان ساوجی قرار دارد . بنای این مسجد را باید بخشی از یک مجموعه معماری شامل بناهای مذهبی، فرهنگی ، اقتصادی به شمار آورد که بی تردید آثار ویرانه های سایر بخش ها را در کنار و اطراف آن جستجو کرد. بنایی با این شکوه و عظمت قطعا نمی توانسته بدون ارتباط و پیوستگی با بناهای همجوار خود چون آب انبار، حمام ، و کاروانسرا و راسته بازار باشد.

قلعه آردمین با قدمت قاجار : در 56 کیلومتری جاده ساوه- همدان در سه راهی غرق آباد جاده خاکی به سمت شمال جدا می شود. انتهای این جاده دهکده ای باصفا و سرسبز وجود دارد. در میان این آبادی و داخل بافت مسکونی و باغ ها بنایی عظیم خودنمایی می کند که اهالی به آن قلعه آردمین می گویند.

بند و پل نیم وربا قدمت ساسانی : در یازده کیلومتری غرب شهر نیمور و از توابع شهرستان محلات و در منتهی الیه حد غربی روستای باقرآباد قرار دارد. پل نیم ور برروی رود لعل وار از مهمترین رودخانه های استان مرکزی احداث شده  و از اعجاب انگیز ترین نمونه های معماری مرزوبوم کهن ایرانی است.

یخچال نیم ور با قدمت اسلامی (قاجار) : این یخچال در شهر نیم ور قراردارد و دارای گنبد مخروطی بلندی است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته شده و در قسمتهای بالاتر به تدریج از ضخامت آن کاسته و بزرگی پیرامون آن نیز کاهش می یابد.

ستونهای سنگی خورهه با قدمت اشکانی : در شمال شرق محلات درمجاورت روستای خورهه حفاریهای باستانشناسی در خورهه در تابستان 1955 میلادی به عمل آمد اداره باستان شناسی تصمیم به انجام این حفاری گرفت تا ساختمان آنرا آشکار سازد. در این کاوش تعدادی سفال و چند تکه نقره متعلق به دوره سلوکیان کشف شد.

آتشکده آتشکوه نیم ور با قدمت ساسانی : این آتشکوه در هشت کیلومتری جنوب شرقی نیم ور بر سه راهی قدیمی نیم ور به رباط ترک و اصفهان قرار دارد. این بنا در دامنه یک رشته کوه و در حاشیه جنوبی روستای آتشکوه ساخته شده و از دو بخش ایوان و چهار طاق تشکیل شده است.

قلعه جمشیدی با قدمت ساسانی: این قلعه در شهر نیم ور واقع است و آن را احتمالاً مربوط به دوره ساسانی می دادند . این قلعه به قلعه گبری نیز مشهور است.

قلعه سالار محتشم خمین :

قلعه سالار محتشم مربوط به دوره قاجار است و در خمین، داخل بافت قدیمی شهر، بلوار منتظری شمالی، کوچه حکمت واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۸۰۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معبد خورهه محلات :

محوطه تاریخی و باستانی خورهه در مجاورت روستایی به همین نام و در ۴۸ کیلومتری شمال شرق شهرستان محلات، در استان مرکزی قرار دارد .

موزه و حمام چهارفصل اراک :
 

لیست جاذبه‌های گردشگری اراک

شامل آثار تاریخی، موزه‌ها و مکان‌های طبیعی است که در شهر اراک واقع شده‌اند :

خانه‌های تاریخی اراک :