استان کردستان به لحاظ تاریخ و قدمت طولانی و جغرافیای خاص خود از مکان‌های تاریخی و طبیعی با ارزشی برخوردار است که در مناطق مختلف استان پراکنده شده‌اند. کردستان، استانی سرسبز و خرم در غرب ایران و در مجاورت بخش شرقی کشور عراق است . این استان از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. شهر سنندج مرکز استان کردستان می باشد ، نام سنندج معرب شده سنه دژ است، که مردم شهرهای دیگر استان، سنندج را همان سنه عنوان خطاب می‌کنند. سنندج به علت مرکزیت در گذشته، دارای مساجد،ابنیه و عمارات و بازار قدیمی می‌باشد که بیشترین جاذبه‌های این شهر را تشکیل می‌دهند.
دریاچه زریوار – مریوان :
دریاچه زریوار در 3 کیلومتری شمال باختری مریوان قرار دارد و از زیباترین میراث‌های طبیعی استان کردستان به شمار می آید. آب تالاب شیرین است و از تعدادی چشمهٔ کف‌جوش و بارش تأمین می‌شود. در بیشتر زمستان‌ها سطح دریاچه کاملاً یخ می‌بندد. طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ کیلومتر و حداکثر عمق آن ۵/۵ متر است. وجه تسمیه زریوار و زریبار که هر دو در منطقه متداول است، به واژه زری که در زبان کردی به معنی دریاچه است، باز می گردد. پسوند دار و بار پسوند تشبیهی، و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است. درباره این دریاچه افسانه های متعددی وجود داد که مشهورترین آنها وجود شهری مدفون در زیر آب های دریاچه است.
مجموعه پارک تفریحی آبیدر سنندج :
این مجموعه در غرب شهر سنندج و در انتهای خیابان ابیدر بر دامنه کوه آبیدر قرار گرفته است . شهر سنندج از فراز این پارک چشم انداز بسیار زیبائی دارد. چندین باغ و چشمه طبیعی در این پارک وجود دارد . یکی از بزرگ ترین باغ های این مجموعه باغ امیریه می باشد که بزرگ ترین سینمای رو باز (تابستانه) کشور در این باغ جای گرفته است . این مجموعه از قدیم الایام تفریحگاه مردم سنندج بوده و کوه آبیدر دارای محبوبیت خاصی میان مردم است.
دریاچه سد قشلاق سنندج :
در فاصله 20کیلومتری شمال سنندج در مسیر جاده سقز روی رودخانه قشلاق سد مخزنی قشلاق احداث شده است . دریاچه پشت این سد 11 کیلومتر طول دارد . این دریاچه محل مناسبی برای ورزش‌های آبی می باشد و جزو جاذبه های طبیعی سنندج به شمار می رود.
چهل چشمه سنندج :
چهل چشمه از کوه های مرتفع کردستان است. این کوه دارای آبشارها و چشمه های بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حکایت از وجود چهل چشمه آب دارد. این کوه در منطقه خورخوره از شهرستان دیواندره قرار دارد و منطقه ای سردسیر و برف گیراست. در این کوه می‌توان در تمامی سال برف را مشاهده کرد.
آبشار شلماش سردشت :
یکی از زیباترین مناظر طبیعی کردستان آبشار شلماش است.شلماش در ده کیلومتری شهر سردشت است. برای رسیدن به سردشت از سقز کافی است به سمت بانه حرکت کنید و از بانه به سمت سردشت حرکت کنید تا بعد از یک ساعت بعد از عبور از پل معروف سردشت به سمت شلماش حرکت کنید . آبشار شلماش مخصوصا در بهار که حجم آب زیاد است یک منظره بی بدیع از بازی نور و آب و رنگین کمان پدید میاورد.
آبشار کویله مریوان :
یکی از مکان های دیدنی استان کردستان، آبشارکویله است که در شهرستان مریوان و در مسیر جاده مریوان – سقز واقع است. این آبشار زیبا در فصل بهار از مکان ها دیدنی و زیبای منطقه محسوب می شود.
منطقه اورامان کردستان :
یکی از مناطق زیبای استان کردستان، منطقه اورامان است که در شرق مریوان قرار دارد و دارای کوهستان‌های زیبا با پوشش جنگلی است. رودخانه بزرگ سیروان، از این منطقه و دره اورامان عبور می‌کند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد. روستای اورامانات تخت در جنوب شرقى شهر مریوان قرار دارد که بوسیله جاده‌اى به طول 75 کیلومتر به شهر مریوان متصل مى‌شود. این روستا را هزار ماسوله نیز مى‌نامند. زیرا معمارى آن همانند ماسوله است. حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است، اما با وسعتى بیشتر.
آبشار بل اورامان :
آبشار بل در یکی از روستاهای منطقه اورامان به نام بل واقع است. درکنار این روستا، در جاده ای که به کوسه هجیج منتهی می‌شود، آبشاری زیبایی وجود دارد. این آب با فشار زیاد و در حجم بسیار از شکاف کوهی بیرون می ریزد و عظمت و شکوه طبیعت را جلوه گر می سازد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد.
پیست اسکلی بین‌المللی نسار :
اگر اهل ورزش‌های زمستانی و تفریحات هیجان‌انگیز و لوکس هستید، حتما به این پیست اسکی که قابلیت اسکی روی برف و چمن را داراست سر بزنید. ویژگی جالب این مکان دسترسی آسان آن است یعنی با ماشین و پای پیاده به راحتی می‌توانید از مرکز شهر به این مکان ورزشی برسید. یک ویژگی بسیار مهم دیگر این پیست اسکی قیمت بسیار پایین آن است. این پیست دارای امکاناتی مثل تله سیژ، پیست چمن، پارکینگ، هتل و رستوران است.
بازار سنندج :
این بازار در دو طرف خیابان انقلاب قرار گرفته و در سال 1046 ه. ق همزمان با مرکزیت شهر سنندج به عنوان مرکز حکومت اردلان ها ساخته شده است. پلان این بازار به صورت مستطیل بزرگی است که در اثر خیابان کشی دوران حکومت پهلوی به دو بخش تقسیم شده و بخش شمالی آن بازار سنندجی است و بخش جنوبی آن بازار آصف نام گرفته است. با وجود مراکز خرید جدید این بازار همچنان موقعیت و ارزش خود را ا لحاظ تجاری حفظ نموده است.
عمارت آصف یا خانه کرد سنندج :
عمارت آصف یا خانه کرد موزه مردم شناسی مناطق کردنشین و بزرگترین موزه مردم شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. این موزه در خیابان امام خمینی شهر سنندج واقع شده است. این موزه در عمارت آصف برپا شده و این عمارت یکی از بزرگترین عمارت‌های اعیانی شهر سنندج است که دارای ارزش های ویژه معماری از لحاظ آجر کاری و گچبری واروسی سازی است و حمام آن زیباترین حمام خصوصی در بین حمام های سنندج می‌باشد. بنای اولیه این عمارت در دوره صفویه بوده و در دوره های قاجار و پهلوی تکمیل شده است.
عمارت خسرو آباد سنندج :
این عمارت در بلوار خسرو آباد (شبلی) قرار دارد. این عمارت در نوع خود بی نظیر و مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است . مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام ، اتاق قاپچیان و خدمتکاران است. تزئینات معماری این بنا شامل گچبری ، آجرکاری ، اروسی های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است.
عمارت وکیل سنندج :
این مجموعه بزرگ در خیابان کشاورز واقع شده است و شامل 3 حیاط با عمارت های مربوطه و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج آن است. بخش اصلی عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته شده و بخش های دیگر متعلق به دوره قاجار است. مجموعه دارای تزئیناتی چون آجرکاری‌های زیبا و اروسی های پرکار است و حیاط مرکزی دارای سقف شیروانی با طرح کلاه فرنگی است.
حمام خان سنندج :
حمام خان که مربوط به دوره‌ی تاریخی قاجار است، در ضلع شمالی بازار سنندج و چنب مسجد داروغه قرار دارد. این حمام به دستور والی کردستان ساخته شده است و معماری و کاشی‌کاری‌های ظریف آن همراه با آهکبری‌هلی گوشه‌ی حمام چشم هر گردشگری را به خود خیره می‌کند.
قلعه باستانی قمچقای بیجار :
بقایای قلعه قمچقای در 45 کیلومتری بیجار قرار دارد . بنای این قلعه به سده های 8 و 9 قبل از میلاد می رسد . اطراف قلعه را دره های ژرف در بر گرفته که یک سوی آن مسلط به دره ای به نام دره شاهان است. این قلعه ظاهرا تا دوره‌های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گرفت. در این قلعه سفال‌هایی از دوره اسلامی (قرن 6 و 7 قمری) به چشم می‌خورد. بیرون قلعه و در سمت شمال‌غربی، بقایایی از دیواره‌ها و تراس بندی‌ها دیده می‌شود.
روستای پالنگان کامیاران :
پالنگان یکی از روستاهای دهستان « ژاو رود» از توابع شهرستان کامیاران است و در 47 کیلومتری شمال غرب این شهر قرار دارد. روستا در دامنه کوه و در 2 طرف دره قرار گرفته و خانه‌های آن با سنگ و عموما به حالت پلکانی ساخته شده و پشت بام منزل پایین حیاط منزل بالا است. این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا ، دارای چشمه ها ، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان است و در کنار رودخانه ای قرار گرفته که به رودخانه سیروان می پیوندد. این ناحیه یکی از مراکز مهم کردستان از دوره سلجوقی به بعد بود و بقایای قلعه پلنگان که مجاور روستا و در بالای کوه قرار گرفته موید این امر است.
غار باستانی کرفتو دیواندره :
غار کرفتو در فاصله 60 کیلومتری از شمال دیواندره و در نزدیکی روستای یوزش باش کندی قرار دارد و از پر جاذبه ترین مکان های توریستی استان می باشد. غار کرفتو از غارهای طبیعی و آهکی است که در ادوار مختلف جهت استفاده و سکونت تغییر حالت داده شده و مهمترین ویژگی غار معماری صخره ای آن است که در چهار طبقه در دل کوه حفر شده است. کتیبه‌ای یونانی بر سر در یکی از اتاق های طبقه سوم وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده است. در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور گیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است. این غار بر بالای یک کوه واقع است. غار کرفتو بخشی توسط طبیعت و بخشی توسط انسان ساخته شده است. این غار دارای دهلیزهای بسیار تو در تو و اتاقهایی دست ساز در چندین طبقه است.
لیست جاذبه های گردشگری استان کردستان :
جاهای دیدنی سنندج به مريوان: فاصله 135 كيلومتر- قرآن تاريخي نگل (كيلومتر 65 جاده سنندج به مريوان) – بازار خريد شهر مريوان- درياچه زريوار- تپه جهانگردي- جاده پيرامون درياچه
جاهای دیدنی سنندج به بانه : فاصله 240 كيلومتر- درياچه سد سيازاخ (5 كيلومتري جنوب غربي ديواندره)- سقز (بازار قديمي و مسجد دو مناره)- درياچه سد بانه- مركز خريد شهري بانه (بازار بانه)، پارك دوكانان، روستاي گردشگري نجنه (35 كيلومتري جاده سردشت)
جاهای دیدنی سنندج به هورامان‌تخت: فاصله 180 كيلومتر- قرآن تاريخي نگل (كيلومتر 60 جاده مريوان)، چشم‌انداز طبيعت كوهستان، كوهسالان و باغات شهر سروآباد در طول مسير – روستاي گردشگري دزلي- تفرجگاه دره‌كي- گردنه زيباي ژالانه- آبشار فصلي سلور در روستاي دره‌كي – گردنه زيباي تته، و روستاي پنج گانه مسير هورامان تخت و قبرستان تاريخي پيرشاليار- روستاي بلبر
جاهای دیدنی سنندج به پالنگان (كامياران): فاصله تا پالنگان120 كيلومتر- درياچه سد گاوشان، كتيبه تاريخي تنگي ور، بقعه زيارتي حضرت عكاشه روستاي كاشتر- مجموعه گردشگري روستاي گردشگري پالنگان(روستاي با بافت معماري پلكاني- مجتمع شيلات- باغ و چشمه‌هاي شيخ علاءالدين و شيخ خاتون)
جاهای دیدنی سنندج به باباگرگر (قروه): فاصل110 كيلومتري- درياچه سراب شمه قروه- حمام تاريخي روستاي قصلان- مجموعه زيارتي امام‌زاده باباگرگر و چشمه آب معدني باباگرگر (20 كيلومتري شمال شمه قروه)
جاهای دیدنی سنندج به غاركرفتو (ديواندره): فاصله 165 كيلومتر- درياچه سد وحدت سنندج- درياچه سد سيازاخ ديواندره، تپه باستاني (كاخ دژ) زيويه غار باستاني كرفتو و پايگاه پژوهشي
جاهای دیدنی سنندج به قمچقاي (بيجار): فاصله 190 كيلومتري – درياچه سد قشلاق سنندج- مجموعه بازار قديمي و تيمچه حاج شهباز شهر بيجار- مجموعه روستاي تاريخي پل تاريخي صلوات آباد، رودخانه قزل اوزن، سايت اختصاصي حيات‌وحش (بازديد از حيات وحش)، روستاي تاريخي و گردشگري قمچقاي، مجتمع شيلات، دره مشهور هفت آسياب منطقه حفاظت شده قمچقاي
جاهای دیدنی شهر سنندج: بازديد از موزه مردم شناسي خانه كرد- موزه سنندج- مسجد تاريخي جامع سنندج- مجموعه عمارت تاريخي مشيرديوان- بازار قديمي سنندج(آصف و سنندجي)- موزه حمام خان – عمارت تاريخي خسروآباد، تفرجگاه و منطقه گردشگري آبيدر
سنندج قلب آذربایجان یاشاسین سنندج سینان داش قلب آذربایجان یاشاسین آذربایجان