بهترین جاهای دیدنی استان یزد

استان یزد در قسمت مركزی فلات ایران قرار دارد.این استان در مركز ایران و در حاشیه ی دشت های كویر و لوت واقع شده است ،استان یزد با استان های اصفهان ،فارس،خراسان و كرمان همجوار می باشد. منطقه یزد یكی از سرزمین های باستانی اقوام ایرانی و دارای میراث درخشانی از فرهنگ و تمدن كهن و ادوار مختلف تاریخی با قدمت سه هزار سال است.برخی ازمورخان بنای اولیه شهر یزد را به زمان اسكندر مقدونی نسبت می دهند كه وی زندانی ساخته و نام آنرا چنین نهاده است وبه اعتقاد عده ای دیگر از تاریخ نویسان در دوره ی ساسانیان به فرمان یزدگرد اول (421-339م)در این محل شهری به نام «یزدان گرد»بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنای مقدس،فرخنده و درخورآفرین می باشد. مورخین یونانی شهر كهن و باستانی را «ایساتیس»خوانده اند كه احتمالا بعد از ویرانی شهر كهن «كته»پدید آمده است. ویژگی های متنوع طبیعت استان برای گردشگران داخلی و خارجی جالب و جذاب است بطوری که طبیعت چند گونه و کاملا متفاوت، یکی از پرجاذبه ترین دیدنی های این استان به شمار می رود. در استان یزد بناها و فضاهای تاریخی، بازارها و سایر اماکنی که در بافت قدیم شهر قرار دارد، خود از جاذبه های تفریحی و گردشگری به شمار می رود. دومین شهر تاریخی جهان، برترین جاذبه های گردشگری، تاریخی و میراث فرهنگی زیادی دارد که هر کدام از آنها می تواند به تنهایی جاذبه ای منحصر به فرد برای بازدید گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ ایران و جهان باشد. شهر یزد القاب بسیاری را در طول تاریخ به دست آورده که هرکدام دارای بار معنایی بالایی است همچون: «شهر بادگیرها»، «دارالعباده»، «دارالعلم و دارالعمل»، «حسینیه ایران»، «شهر دوچرخه ها»، «شهر شیرینی» ، «شهر قنات و قنوت و قناعت» و «شهر آتش و آفتاب».

یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است ، این بافت تاریخی شامل محلاتی نظیر فهادان، کوچه بیوک، خرمشاه، سرجمع، میرقطب، یعقوبی، شش بادگیری و … می شود که محله فهادان از قدیمی ترین محلات قدیمی شهر یزد محسوب می شود. در این بافت خانه های دوره ایلخانی همچنان مسکونی و از این لحاظ منحصر به فرد است.

1. نارین قلعه میبد

 قدیمی ترین بنای ساخته شده از خشت در دنیا نیز در استان یزد قرار دارد و آن هم نارین قلعه یا کهندژ نام دارد که در شهر باستانی میبد بر فراز تپه ای بلند بنا شده است و بر تمام شهر میبد و پیرامون آن دید دارد. کهندژ، نام دژهای کهنی است که در آغاز پیدایش شهرها بنا شده اند. این دژها در دوره پیش از اسلام و بیشتر در دوران ماد، هخامنشی و اشکانی ساخته شده و بناهایی تک و پر تراکم بودند که آنها را بر فراز تپه های طبیعی یا مصنوعی می ساختند. نارین قلعه كهن ترین قلعه استان یزد، مهم ترین و دیدنی ترین بنای تاریخی میبد است. نارین قلعه یا نارنج قلعه را در هفت طبقه (و یا پنج طبقه) بر بلندترین تپه شهر میبد بنا كردند تا بتوانند تمام شهر را در زیر پای خود نظاره گر باشند. آدرس نارین قلعه میبد : موقعیت كنونی این بنا در یزد، میبد، میدان شهرداری است. 

2 . مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)

 

مدرسه ضیائیه معروف به زندان اسکندر از آثار «مولانا ضیاء الدین حسین رضی» است که در سال 631 قمری آن را بنیان نهاد . شبستان مدرسه دارای محراب است و در اطراف مدرسه، رواق هایی ساخته شده است. گنبد خشتی این بنا با تزئینات گچبری و نقاشی آبرنگ بر بلندای این ساختمان خود نمایی می کند که نمونه ای از معماری دوره مغول در ایران است. بد نیست به این موضوع اشاره كنیم كه قرن هاست كه یزد را به نام زندان اسکندر می شناسند اما می دانیم كه مدرسه ضیائیه هیچ گاه زندان نبوده است. یكی از مواردی كه بر این امر دامن زده تأثیر گسترده ی شعر خواجه حافظ شیرازی است كه سراییده است :
دلم از وحشت زندان سکندر بگرفت                رخت بر بندم و تا ملک سلیمان بروم  
(از نظر صاحب نظران و بزرگان ادبی، منظور حافظ از زندان سکندر، شهر یزد بوده است).

3. مجموعه امیر چخماق

امیر جلال الدین چقماق شامی در دوره تیموریان، از طرف شاهرخ به حکومت یزد منصوب گردید و با کمک همسرش فاطمه خاتون در این مکان میدان‌گاهی و در اطراف آن آب انبار، خانقاه، مدرسه، کاروانسرا، چاه آب، بازار و از همه مهم تر مسجد امیر چقماق را بنا نهاد. این مسجد دارای گنبدی عظیم و صفه ای عالی و دو شبستان زمستانی و تابستانی است. محراب مسجد دارای سنگ مرمرین زیبایی است که اطراف آن نقش گردیده است.

 

4. مجموعه خان یزد ( بازار خان ، حمام خان ، میدان خان )

عدم بازدید از یکی از بناهای مجموعه خان كه متشكل از بازار خان ، حمام خان ، میدان و مدرسه خان در سفر به شهر یزد کمتر پیش می آید . مجموعه بازارها و میدان خان یزد كه حمام میدان خان در گوشه آن واقع شده است، مربوط به دوره قاجار است.

 بازار خان یزد :

یكی از مجموعه بازارهای قدیمی شهر یزد، مجموعه بازار خان است. طویل ترین و عریض ترین بازار یزد؛ بخشی از مجموعه بازار خان را در دوره افشاریه بنا كرده اند و بخش دیگر آن توسط نوادگان و خود محمد تقی خان بافقی شکل گرفته است. بازار قیصریه که حد فاصل میدان خان و مدرسه خان قرار دارد، از لحاظ معماری نسبت به سایر بازارها شکیل تر است و به وسیله دو در چوبی با ارزش، بسته می شود. این بازار محل فروش پارچه های یزدی است.

حمام خان یزد :

حمام خان یا گرمخانه نور با معماری دوره ناصرالدین شاه، كه مختص خوانین و بزرگان بوده در سال ۱۱۷۰ هجری شمسی توسط میرزا محمد تقی خان بافقی ساخته و سه دهه بعد (سال ۱۲۰۰ ه.ش) مورد ساخت و ساز مجدد قرار گرفت. در همین دوره بود كه تزئینات و گچ بری های زیبای شاه نشین نیز اضافه شد.  امروزه این حمام به رستوران تغییر كاربری داده است.

مساجد استان یزد :

5. مسجد جامع فهرج

 قدیمی ترین مسجد ایران یعنی مسجد جامع فهرج است. این بنای خشت و گلی که از صدر اسلام به همان صورت اولیه باقی مانده، در 30 کیلومتری شرق یزد در مسیر یزد به بافق در روستای فهرج قرار گرفته و تنها مسجد جهان اسلام است که ساختمان آن از ابتدا تاکنون هیچ تغییری نکرده است. اگرچه در میان باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد اما ظاهرا مسجد جامع فهرج قدیمی ترین مسجد ایران است، مسجدی که کماکان زنده و پویاست و هنوز در آن نماز جماعت برپا می شود. این مسجد با تک مناره ی استوانه ای خشتی خود در این روستا خودنمایی می کند؛ مسجد فهرج به دلیل نداشتن گنبد، کتیبه و کاشی کاری های رنگین و درعوض آن معماری ساده و دل نشین خود، در دریای تاریخ غوطه ور شده است. قدمت روستای فهرج یزد را حدود ۵۰۰۰ سال در نظر گرفته اند ولی برخی از مورخان آن را متعلق به قرن دوم یا اوایل و اواخر قرن چهارم می دانند.

6. مسجد جامع کبیر یزد

از دیگر مساجد مهم و شاخص استان می توان به مسجد جامع کبیر یزد اشاره کرد که به لحاظ سیر تحول تاریخی، شیوه ساختمانی و تزئینات به کار رفته در آن از اهمیت بالایی برخوردار است .همچنین سردر رفیع و منحصر به فرد، مقرنس های معرق، در نفیس چوبی گره و منبت کاری شده، ایوان مزین به اسماء مبارکه الهی به صورت خط کوفی بنایی، گنبد روپوش، مناره ها، محراب معرق، کتیبه های ثلث و کوفی، این مسجد را در زمره آثار کم نظیر جهان اسلام قرار داده است .مسجد جامع کبیر یزد یکی از شاهکارهای معماری و تاریخی جهان به شمار می رود و بجرات می توان گفت دارای بلندترین مناره های جهان است.بنای این مسجد با عظمت قرنهاست از فراسوی تاریخ تمدن این سرزمین می درخشد به نحوی که در کتب تاریخی یزد آمده است: «مسجد را بر جای آتشگاه ساسانی ساخته اند و سنگ بنای آن توسط علاء الدوله گرشاسب نهاده شده است».مسجد جامع قدیم در قرن ششم هجری قمری و به دستور «گرشاسب» از نوادگان «علاء الدوله کالنجار» ساخته شد] و بنای اصلی مسجد کنونی از آثار «سید رکن الدین محمد قاضی» است.دو مناره مسجد که ارتفاع تقریبی آن از کف تا نوک به بیش از 52 متر می رسد، دارای قطری حدود هشت متر است که در دوره صفوی به بنا افزوده شد اما در سال 1313 هجری شمسی فرو ریخت و دوباره تجدید بنا گردید. بلندای این مناره ها و اینکه کاشی کاری منحصر به فردی حتی در اوج مناره ها انجام شده، تعجب همگان را برمی انگیزد زیرا این مناره ها هرچه به سمت بالا رفته، باریکتر شده و تنها یکی از آنها دارای پلکان است، از این رو ظرافت کاشی کاری در این ارتفاع بواقع قابل تحسین است. آدرس مسجد جامع یزد :  یزد – انتهای خیابان امام خمینی- مقابل برج ساعت

از دیگر مساجد معروف یزد می تواند به مساجد  ملا اسماعیل ، مسجد میر چقماق ،مسجد ریگ ، مسجد چهار منار اشاره کرد .

زیارتگاه های زرتشتیان یزد:

7. آتشکده (آتش ورهرام)

 

آدرس آتشکده یزد :  یزد- خیابان کاشانی، کوچه آتشکده

8. دخمه زرتشتیان

در پنج کیلومتری جنوب شرقی یزد، بربلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع در منطقه به نام منطقه صفائیه به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. در دامنه ضلع شمالی این کوه، تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود- معروف به خیله- دیده می شود. قدیمی ترین آثار این محوطه، خیله ها و دخمه های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند. دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکس های کوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به “استودان” معروف است و استخوان های به جای مانده از اجساد را داخل آن می ریختند. پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می شد. از دیگر دخمه های این استان می توان به دخمه چم (روستای چم، شهرستان تفت)، دخمه فیروزآباد (شهرستان یزد) و دخمه اردکان اشاره کرد.

از دیگر مکان های مربوط به زرتشتیان یزد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

پیرهریشت : این آتشکده در پانزده کیلومتری شهرستان اردکان، در دامنه کوه های کم ارتفاع و بدون پوشش گیاهی واقع شده است. بنا به توصیف فرهنگ بهدینان، زرتشتیان بر این اعتقادند که “هریشت” محل غایب شدن یکی از کتیزهای بانوی “یزد گرد ساسانی” است. زرتشتیان هر سال، در روز هجدهم نوروز به این محل می آیند و به زیارت، جشن و پایکویی می پردازند.

پیرنارسون : زیارتگاه “پیرنارسون” یا “نارسونه” در جاده قدیم یزد- مشهد، در میان ارتفاعات شهرستان های یزد و خرانق قرار دارد. این محل مورد احترام پیروان مذهب زرتشتی است و هر سال، شماری از زرتشتیان به این محل می آیند و به اعمال مذهبی خود می پردازند.

چک چک یا پیر سبز :این آتشکده در چهل و هشت کیلومتری شهر یزد، در جاده طبس و در میان کوه های “اردکان” و “انجیره” قرار دارد. چون از شکاف کوه های صخره ای پوشیده از سبزه آن، همواره آب می چکد، این محل به “چکچو”، “چک چک” معروف شده است. زرتشتیان این محل را “پیرسبز” می نامند.

پیرنارکی : پیرنارکی، یکی از مهم ترین زیارتگاه های زرتشتیان ایران است که در پانزده کیلومتری شهرستان مهریز و در دامنه کوهی به همین نام قرار دارد. بنا به روایت زرتشتیان پیر نارکی، محل غایب شدن شاهزاده “نازبانو” خواهر “شهربانو”- همسر امام حسین (ع) – و دختر “یزد گرد سوم” است.  در این زیارتگاه، چشمه آب و چند درخت کوهستانی دیده می شود و اطراف آن، خیله های زرتشتیان قرار دارد. همه ساله زرتشتیان سراسر ایران، دوازدهم تا شانزدهم مرداد ماه را وقف زیارت این پیر می کنند.

پارس بانو- بونو پرس : این زیارتگاه در دامنه کوه های “میل نیزار” و”لای چقک” روستای “از رجوع” بخش عقدای شهرستان اردکان قرار دارد. این زیارتگاه همه ساله از اول تا پنجم تیر ماه، محل تجمع و زیارت زرتشتیان است. در تحقیقات باستانی شناسی اخیر، جاده قدیمی دسترسی به این زیارتگاه از مسیر شهرستان تفت کشف شده است. طول این جاده ده کیلومتر و عرض آن چهار متر است. دیواره این جاده در بعضی از قسمت ها، تا ارتفاع یک متر، تماماً سنگ چین شده است. احتمالاً قدمت این جاده همزمان با پیدایش زیارتگاه پیرنارکی (بیش از هزار سال) است.

باغهای تاریخی یزد

9. باغ دولت آباد یزد :

با داشتن بلندترین بادگیر ایران به ارتفاع 33 متر از شاهکارهای مهندسی معماران یزدی محسوب می شود. بادگیر باغ دولت آباد یزد در شمار زیباترین بادگیرهای دوره زندیه و قاجاریه با قدمتی 270 ساله بعنوان بلندترین بادگیر جهان به حساب می آید. این بادگیر که نمونه ای از معماری دوره زندیه است در سال 1160 هـ.ق توسط محمدتقی خان یزدی مشهور به ˈخان بزرگˈ سرسلسله خوانین یزد ساخته شد .این بادگیر ارتفاعی به طول 33 متر و 80 سانتی متر دارد و از خصوصیات بارزش هشت ضلعی بودن آن است که باعث می شود باد درهر جهت براحتی و بسرعت به قسمت زیرین آن هدایت شود و پس از برخورد به سطح آب حوضچه زیر بادگیر، هوای خنکی در داخل آن ایجاد کند. در کنار این بادگیر باغی شامل سه عمارت هشتی و سردر و تالار آینه نیز موجود است که ˈبهشت آیینˈ خوانده می شود و دارای نقوش اسلیمی است. این باغ مدتها محل اقامت کریم خان زند در یزد بود و از نظر طراحی در شمار زیباترین باغهای دوره زندیه و قاجاریه محسوب می شود. این بنا مجموعه ای از چندین عمارت شامل: هشتی و بادگیر، بهشت آیین، تالار آیینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است. فضای سبز این باغ شامل درختان کاج، سرو، گل سرخ محمدی، درختان میوه به خصوص انگور و انار است. چشمگیر ترین ویژگی این بنا بادگیر 33.8 متری آن است که بلندترین بادگیر جهان محسوب می شود.

10. باغ صدری تفت

 یكی از باغ های بزرگ و زیبای استان یزد، باغ صدری یا باغ نمیر تفت . باغ صدری تفت  به فرمان “صدرالعلماء” از حکام دوران زندیه با مساحت ۱۳ هزار متر مربع ساخته شده است.  مردم تفت، باغ صدری را باغ نمیر تفتی می نامند زیرا روزگاری ارباب نمیر تفتی، كه نه تنها یکی از زردشتیان بنام و مشهور شهر بلكه یکی از شکسته بندهای معروف یزد نیز بود، در این باغ زندگی می كرد. بلندترین بادگیر تفت، بر روی عمارت باغ صدری تفت ساخته شده است. این بادگیر دو طبقه است و وظیفه تهویه هوا را این بادگیر بلند بر عهده داشته است. ارتفاع ساختمان اصلی باغ صدری تفت با احتساب بادگیر ۲۲.۵ متر است و از جمله ویژگی ها جالب آن داشتن یک تالار با دهنه ۱۲.۵ متری است.باغ نمیر تفت به رستوارن تغییر كاربری داده است و هم اكنون این باغ در اكثر اوقات باز است. آدرس باغ صدری  :  شهرستان تفت، خیابان امام خمینی  – محله گلابدان

11. باغ پهلوان پور مهریز :

 یكی از باغ های مشهور و قدیمی یزد، بنا شده در دوره  قاجار، باغ پهلوان پور مهریز در سال ۱۳۹۰ به عنوان یكی از مجموعه باغ های ایرانی به ثبت یونسكو رسیده است. طرح كلی باغ را چنین است : ۱- مجموعه ورودی( برج، اصطبل و كاهدان)  ۲- ساختمان کوشک یا شربتخانه  ۳- بنای زمستانخانه  ۴- بنای سرایداری  ۵- حمام  ۶- آشپزخانه. آب قنات حسن آباد در این باغ بزرگ ۵ هكتاری كه در قدیم متعلق به« علی پهلوان پور» تاجر نامدار یزدی بوده، به صورت دائمی جریان دارد و این خود عاملی برای زیبایی و سرسبزی و پر رونقی باغ پهلوان پور مهریز بوده است.  هتل باغ پهلوان پور مهریز دارای ۱۰ سوئیت است که ۳ باب از این سوئیت ها دارای نارنجستان( حیات خلوت) می باشد.

موزه های استان یزد

در این استان در مجموع 17 موزه فعال است که موزه آب، موزه آینه و روشنایی، موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده، موزه مردم شناسی ابرکوه، موزه مردم شناسی مهریز، موزه مردم شناسی اردکان، موزه وزیری، موزه رجال، موزه علوم طبیعی و موزه پست میبد از جمله آنها هستند.

12. خانه لاری ها یزد ( موزه اسناد تاریخی یزد )

اگر می خواهید یكی از خانه های سنتی و اصیل یزدی با معماری كویری یزد را ببینید پس به دیدار خانه لاری ها بروید.  270 سال پیش جمعی از تجار لار فارس، به یزد آمدند تا دراین شهر تجارت خود را سرو سامان دهند و رخت اقامت افكنند.  «حاج غلامحسین ملازینل» از نوادگان آن نسل به سال ۱۲۴۳ه.ش در محله فهادان خانه ای بنا نهاد تا فرزندان وی نسل به نسل در آن زیستند و امروزه به خانه لاری ها شهره هست.  درب ها، پنجره ها، ارسی ها، اتاق های آیینه كاری و نقاشی شده آن یكی از نمونه های زیبا و عالی خانه های اعیانی قرن سیزدهم است.   درعبور از كوچه پس كوچه های محله فهادان، آدرس خانه لاری ها را دنبال می كنیم تا به خانه ای برسیم که بر سردر آن، موزه اسناد تاریخی حک شده است. درب این خانه همانند خیلی از خانه های تاریخی و قدیمی یزد دارای دو كوبه است یعنی با زدن هر كوبه، صدای متفاوت كوبه، زن بودن و مرد بودن كوبنده را نشان می دهد. خانه لاریها كه یكی از نمونه های بارز خانه های سنتی یزد است در چهار جبهه بنا شده است. یعنی هرجبهه از خانه برای فصل خاصی بوده است .  آدرس خانه لاری ها :  یزد – خیابان امام خمینی- محله فهادان، مجاورعمارت کلاه فرنگی

13. موزه آیینه و روشنایی یزد ( قصر آینه )

 موزه آیینه و روشنایی یزد تنها موزه اختصاصی در ارتباط با موضوع نور در ایران است .مجموعه ساختمان موزه آیینه و روشنایی كه به قصر آیینه هم شهرت دارد در باغی عظیم با وسعت ۸۱۷۴ متر مربع قرار گرفته است. در نگاه اول سبک معماری سنتی ایرانی و اروپایی این بنا تحسین ما رو بر می انگیزد. از راهروهای تو در تو گذر می كنیم و وارد اتاق های گچ بری، نقاشی شده و آیینه كاری شده بسیار زیبا می شویم. نه تنها هنر معماری و تزئینات این بنا بلكه اشیا به نمایش گذاشته شده، شما را مجذوب می كند. این موزه محل نمایش انواع پیه‌ سوز، شمع سوز، نفت سوز، كبریت و اشیای برقی باستانی است.  تعداد اشیاء موزه كه مشاهده می كنید ۱۲۴ مورد هست كه می توان به شش دسته طبقه بندی نمود: ۱) اشیاء روشنایی پیه سوز شامل: نصبی، آویز، پایه دار و دستی ۲) شمع سوز شامل: نصبی، آویز، پایه دار و دستی ۳) نفت سوزها ۴) گاز سوزها ۵) برق سوزها ۶) مجموعه آیینه‌ها            

آدرس موزه آیینه و روشنایی : یزد – بلوار دانشجو، خیابان كاشانی، روبروی پارک هفتم تیر

14.  موزه آب یزد، خانه کلاهدوزها

 موزه آب یزد یكی از دیدنی ترین موزه های یزد است. ساختمان این بنا یكی از خانه های منحصر به فرد دوره قاجاری، خانه كلاهدوزها، بوده است.  ساختمان موزه آب دارای ۵ طبقه می باشد. پس از بازدید از بنای سنتی طبقه ی اول و با گذر از چند پله به طبقه دوم خانه می رویم که در آنجا یک پایاب هشت ضلعی در عمق ۱۰ متری زمین قرار دارد، می شویم و در این قسمت به جهت دمای ثابت و فضای مطلوب، جای خوبی برای نگهداری مواد خوراكی بوده است. در میان این طبقه حوضی قرار دارد كه با گذر دائمی آب قنات همیشه خنک و مطبوع بوده است. شاید بد نباشد كه در اینجا علت پوشیدن لباس سفید توسط مقنی های زحمت كش را بگوییم. دلیل اول دیدن همدیگر در درون چاه های  بزرگ و عظیمی كه برای قنات حفر می كردند، بوده و دلیل دوم این لباس سفید حكم كفن را برای آنها داشته است. تالار آیینه یكی از زیباترین بخش های خانه كلاهدوز هاست، ببینید و تحسین گر هنرمندان معمار آن دوره از تاریخ باشید. در مجموع می توانیم شاهد بیش از ۲۰۰ شیء تاریخی از وسایل مرتبط با کندن کاریز گرفته تا اسناد و مدارک برخی از قنات‎های اصلی یزد باشیم. ابزاری که در این موزه است شامل کلنگ‎های ویژه کندن کاریز، چرخ ‎چاه، لباس مقنی، انواع شیر‎های برداشت آب از آب انبار‎ها، ظرف‎های سفالی وشیشه‎ای ویژه ترابری و نگهداری آب، یک رشته مشک سقایی، ماکت چگونگی گردش آب قنات‎ها، اسناد و مدارک و وقف نامه‎ها می‎باشد.  نخستین ساعت آبی دنیا با قدمت ۷۰۰ ساله در موزه آب یزد نگهداری می شود.  

آدرس : یزد، خیابان قیام، چهار راه شهدا در كنار مجموعه مشهور امیرچخماق یزد

15. خانه آقازاده ابرکوه

سید حسین ابرقویی یكی از ثروتمندان ابركوه در دوره قاجار دستور ساخت خانه ای به مساحت ۸۲۰ متر مربع می دهد که به جرئت می توانیم بگوییم زیباترین خانه تاریخی شهر ابركوه، خانه آقازاده ابركوه است. خوب است بدانیم طرح این خانه بزرگ و زیبا از سال ۱۳۹۳ بر روی اسكناس های دو هزار تومانی نقش بسته است. این خانه که از جمله خانه های قدیمی است برای وارد شدن به حیاط مرکزی آن باید از هشتی و راهرو آن عبور کنیم. قابل ذکر است که این خانه در سه جبهه بنا شده است به طوری که هر کدام از این قسمت ها مناسب برای یکی از فصول سال می باشد، جبهه شمالی خانه كه زمستان نشین است یك اتاق پنج دری همراه با بخاری دیواری دارد. دو راهرو و دو اتاق سه دری، دیگر ساخته های این قسمت هستند. جالب ترین قسمت خانه آقازاده، بادگیر و كلاه فرنگی آن است که بادگیر برای خنک سازی و کلاه فرنگی برای نور رسانی به تالار خانه و فضای زیرین به کارگرفته شده است. بادگیر خانه آقازاده که برخلاف اکثر بادگیرهای یزد، دو طبقه است با ارتفاع ۱۸ متر و مساحت ۱۸ متر مربع ساخته شده و این بادگیر ۱۹ دریچه برای تنظیم هوا دارد.  كلاه فرنگی  این خانه دارای تزئینات مقرنس کاری فوق العاده زیبا و چشم نوازی می باشد. اگر به ابرکوه آمدید و از خانه آقازاده بازدید کردید می توانید از جاذبه های سرو ابرکوه، خانه صولت ابرکوه ( موزه مردم شناسی )، گنبد عالی و مسجد جامع ابرکوه نیز بازدید کنید.

آدرس : ابرکوه، میدان امام حسین، خیابان شهید باهنر

آب انبارهای یزد :

یکی از شاخص ترین نشانه هایی که منظر عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای کشور متمایز می سازد آب انبارهای آن بوده که از عمده ترین مصالح ساخت آن ˈدیمهˈ است که از آهک، خاکستر و ماسه بادی تشکیل شده است. آب انبارها که معمولا در مرکز محله های شهر واقع شده اند از چهار عنصر اصلی خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر تشکیل می شوند. از جمله این آب انبارها می توان به آب انبار 22 بهمن و شاه ولی تفت، آب انبار هفت بادگیری صدوق و آب انبار شش بادگیری یزد اشاره کرد که تنها در شهر یزد آب انبار هفت بادگیری به چشم می خورد . شهر یزد همچنین دارای تنها آب انبار هفت بادگیری جهان با دو مخزن است که در روستای عصرآباد قرار دارد.

جاذبه های طبیعی یزد :

باید رد طولانی ترین قنات دنیا را نیز در این استان جویا شد. طولانی ترین قنات ایران به نام «قنات زارچ» با طول یکصد کیلومتر در استان یزد قرار دارد. این قنات یکی از کهن ترین قناتهای ایران به شمار می آید که سابقه ای بیش از سه هزار سال دارد. طول کوره قنات زارچ بیش از 71 کیلومتر بوده و تعداد چاه های آن دو هزار و 115 حلقه شمارش شده است.

چشمه آب گرم مرتضی علی یزد :

چشمه آبگرم مرتضی علی، از جاذبه‌های گردشگری طبیعی در شهرستان کویری طبس در استان یزد است. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ‪ 27 کیلومتری شهر طبس واقع شده‌ است. برای رسیدن به این چشمه باید حدود 5 کیلومتر پس از شهر طبس را به صورت پیاده که عمدتاً از داخل آب می‌باشد طی کرد. در این منطقه چشمه‌های متعدد آبگرم و آب سرد وجود دارند که بزرگ‌ترین آن‌ها را که از درون حفره‌ای به بیرون تراوش می‌کند را حمام مرتضی علی می‌گویند. در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آبگرم جریان دارد و می‌توان یک پا را در طرف گرم رودخانه فرو برد و پای دیگر را در طرف سرد رودخانه. پدیده‌ نادری که شاید در هیچ نقطه دیگر کشور فرصت تجربه آن وجود نداشته باشد

یخچال های خشتی یزد :

یخچال های خشتی زیبایی نیز در این استان دیده می شود که مردم در گذشته یخ را در آنجا می گذاشتند و در فصل تابستان از آن استفاده می کردند. این یخچال ها در شهرستانهای ابرکوه، صدوق و میبد(قدیم ترین آن) دیده می شود و قدمت آنها به دوران قاجار بازمی گردد. غیر از همه جاذبه های منحصر به فردی که در استان یزد وجود دارد، می توان تنهاترین کاروانسرای دایره شکل ایران را هم در شهرستان مهریز در مسیر یزد به کرمان مشاهده کرد. کاروانسرای «زین الدین» یکی از 99 کاروانسرایی است که شاه عباس در ایران ساخته با این تفاوت که معماری آن دایره ای است. اکنون از این کاروانسرا بعنوان یک اقامتگاه سنتی و جاذبه گردشگری یاد می شود. می گویند اقامت در این کاروانسرای 400 ساله و دیدن آسمان پرستاره اش امری است که با آن تجربه سفر به یزد، تاریخی ترین شهر جهان کامل می شود.

یخچال میبد:

به طور خلاصه نحوه عملكرد یخچال را می توانیم چنین بیان كنیم: كارایی یخچال ها در دو نوبت بوده است؛ یكی فصل زمستان برای جمع آوری یخ در مخزن و پوشاندن آن با پوشال و كاه و دیگری فصل تابستان و برداشتن یخ برای مصرف. در شب های چله زمستان آب قنات را به سوی حوض های گلی كم عمق كه پشت دیوار سایه انداز قرار داشتند هدایت می كردند تا یخ بزند و یخ های طویل و محكم به وجود آید، سپس این یخ های ضخیم، فشرده و چند لایه را شكسته و به مخزن یخ در زیر گنبد منتقل می كردند. 

آدرس : میبد، بلوار قاضی، روبروی کاروانسرای شاه عباسی

سروها و چنارهای کهن یزد :

درختان سرو از جمله درختان دیرزیست استان یزد بوده که تعدادشان کم نیست و در طول دورانها و زمانهای گذشته در قبال حوادث و بلایای طبیعی مقاومت کرده است که از آن جمله می توان به سرو 5000 ساله ابرکوه و سرو 1500 ساله منگاباد مهریز و چنار 1200ساله کرخنگان خاتم اشاره کرد .

درمیان این سروها،سرو ابرکوه مورد توجه گردشگران بوده است بطوری که مارکوپولو در خاطرات سفرش به ایران می نویسد: «یکی از چند سروی که در ایران دیده ام خوش بالای ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان فیروزه فام بر روی زمین تنیده ابرکوه فرو می آید و از هر طرف که وارد ابرکوه شوی، سرو کهنسال و پرطراوت مانند چراغ دریایی سبزی ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرامی خواند.» سرو ابرکوه را می توان مسن ترین موجود زنده جهان نامید هرچند گفته می شود در کشور سوئد نیز درختی وجود دارد که از سرو ابرکوه قدیمی تر است اما اکنون از درخت پیر سوئد تنها ریشه های آن باقی مانده در حالی که سرو کهنسال شهرستان ابرکوه با 25 متر ارتفاع 18 متر محیط و 5.11 متر اندازه دور تنه در قلب ایران زنده و سبز است و به آرامی زندگی می کند.

روستاهای تاریخی یزد:

در استان یزد چندین روستای تاریخی، با قدمت بیش از بسیاری از شهرهای پررونق امروزی وجود دارد که آنها از هزاران سال پیش تاکنون بافت خود را حفظ کرده اند که از آن جمله می توان به روستای هرفته، بندرآباد، توران پشت، هفتادر، بیداخوید و ندوشن اشاره کرد.

روستای خرانق: در گزارش به جای مانده از یک هیربدان زرتشتی، در سال بیست و چهار هجری شمسی- مصادف با سال دوازدهم سلطنت “یزدگرد”- از نقاطی نام برده شده که در زمره قدیمی ترین آبادی های منطقه است. یکی از این آبادی ها، “خورنق” (خرانق) است. خرانق یعنی «زادگاه خورشید» دارای قدمت ۴۵۰۰ ساله است. زمانی كه پا به این روستا می گذارید تا زمانی که از این روستا خارج می شوید جاذبه های تاریخی بسیاری می بینید.

قلعه تاریخی خرانق :

یكی از مهم ترین جاذبه های خرانق، دور تا دور قلعه خرانق را شش برج نگهبانی تشكیل داده كه به بدنه قلعه متصل اند. دیواره های قلعه را از خشت و گل و سقف آن را از تیرهایی مانند حصیرهای الیافی، پوشال و چوب پوشانده اند.این قلعه عموما در ۲ تا ۳ طبقه و در برخی از قسمت ها در ۴ طبقه بنا شده و شامل ۸۰ خانه می شده است. جالب است بدانید یكی از ویژگی های عجیب قلعه تاریخی خرانق، کوچه های پیچ در پیچ و هولناک آن است که برای غافلگیر کردن دزدان و راهزنان مورد استفاده قرار می گرفته که یکی از این کوچه ها به «کوچه گرگ» معروف است.

منارجنبان خرانق :

 این منارجنبان ۳ طبقه ای، كاملا از خشت و گل ساخته شده و روی آن هیچ نوع كاشی كاری یافت نمی شود.   منارجنبان خرانق را در سال دهم هجری قمری در دوره صفوی بنا نهاده اند. گفته می شود قدمت این منارجنبان، از منارجنبان مشهور اصفهان كم تر است.

كاروانسرای خرانق :

كاروانسرای خرانق در دوران قاجار ساخته شده و بانی آن شاهزاده ولی میرزا، فرزند فتحعلی شاه قاجار بوده و محل استقرار و استراحت كاروان‌هایی بوده كه به سمت مشهد در حركت بوده‌ا‌ند. از این كاروانسرا در حال حاضر برای رصد ستارگان نیز استفاده می‌شود.

پل خرانق :

تنها پل انتقال آب در استان یزد، در روستای خرانق واقع شده است. در كنار قلعه می توانید به بازدید پل آبرو (آبراه) خرانق با ۴ دهانه بروید. این پل كه با پایه های قطور و طاق های قوسی شكل به یكدیگر متصل شده تنها برای عبور آب به سبک معماری ساسانی و در طول ۴۰ متر بنا نهاده شده است. هدف از ساخت این پل تنها انتقال آب از یک ساحل به ساحل دیگر رودخانه کال می‌باشد. 

طبیعت و حیات وحش : 

منطقه حفاظت شده دره انجیر که حیواناتی چون یوزپلنگ، میش، قوچ، گربه وحشی و…  را می توانید در این منطقه با چشم ببینید. 

استان یزد دارای بسیاری از جاذبه ها هست خصوصا تاریخی و جدیدا توسط یونسکو خود شهر یزد نیز ثبت شده است که اولین شهر ایران از این لحاظ است ،در این مقاله سعی شد آثار مهم و اماکن مهم جمع آوری شود ، اگر شما هم یزدی هستید یا به یزد سفر داشتید و جاذبه ای را می شناسید که در لیست سایت برترین جاذبه ها در این مقاله نبوده است از طریق نظرات با دیگران به اشتراک بگذارید .