استان ایلام در منطقهای کوهستانی در حاشیه جنوب غربی رشتهکوههای زاگرس قرارگرفته است .استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با خوزستان، از شرق با لرستان و از شمال با کرمانشاه همسایه است و یکی از زیباترین استانهای ایران محسوب میشود. درههای شگفت، رودها و آبشارهای طربانگیز، غارهای بینظیر، کوههای سر به فلک کشیده، اقلیمهای متنوع آب و هوایی، همجواری دیدنی کوه و دشت، سادگی هزار رنگ طبیعت وحشی و چشماندازهای بدیع استان، ایلام را به شاهکار خلقت ایران تبدیل کرده است.
1- جاذبه های طبیعی استان ایلام
غار طبیعی زینه گان ( غار بهشت ) ایلام :
غار طبیعی زینه گان اثر طبیعی شگفتی است که در دل دشت گرمسیری بخش صالح آباد از توابع شهرستان مهران واقعشده و همهساله بهویژه در فصل تابستان میهمانان زیادی را به آنجا میکشاند. در فصل تابستان باوجود گرمای بالای منطقه دشت صالحآباد که به حدود ۵۰ درصد بالای صفر میرسد، در میان غار زینه گان انگار باران میبارد و بوی سبزه و گلها در میان نیزارها روح و تن را به میهمانی میخواند. این غار طبیعی روباز دارای صدها متر طول، آب فراوان، دهلیزهای آبگیر و قندیلهای متعدد است و از آبچکهای طبیعی باران نازل میشود و همه را به میهمانی خنکی دعوت میکند. اختلاف هوای داخل غار با بیرون بیش از ۲۰ درجه سانتیگراد تفاوت دارد و به همین علت غار زینگان به غار بهشت معروف است. غار زینگان در اصل یک غار نیست بلکه یک تنگه است که به اشتباه در منطقه به عنوان غار شهرت یافته است. این تنگه با آثار باقیمانده از دیوار و دژهای نظامی به بهرام چوبین از سرداران دوره ساسانی منسوب است. بهترین زمان سفر به این استان اواخر زمستان و اوایل بهار است.
منطقه ییلاقی میشخاص ایلام :
یکی از مناطق مهم گردشگری استان ایلام روستای حیدرآباد از توابع میشخاص در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی ایلام است . برای رسیدن به روستا باید از جاده ایلام به سمت دره شهر، از یک جاده فرعی آسفالته در روستای جعفرآباد عبور کرد و زیباییهای روستای حیدرآباد از همان آغاز راه شروع میشود. باغات وسیع و دره و رودخانههای مسیر، خود بیانگر وجود طبیعتی زیبا برای گردشگران است. روستای زیبا و ییلاقی حیدرآباد از نقاط خوش آب و هوایی است و در فصول بهار، تابستان و اوایل پاییز، هوایی معتدل و در زمستان هوایی سرد دارد.رودخانه پر آب و نهرهای کوچک که از میان کوچههای باریک روستا میگذرد طراوت خاصی به آن میبخشد و دره پرآب «هفتاو» از ۳۰ کیلومتری شهر ایلام شروعشده و تا ارتفاعات طولاب در نزدیکی روستا امتداد مییابد.
طبیعت زیبای روستای خوران ایلام :
روستای زیبا و خوش آبوهوای «خوران ایوان» در استان ایلام در هفت کیلومتری این شهرستان واقع است، چشمههای پرآب و باغهای سرسبز روستای خوران ایوان شهرت این منطقه را دوچندان کرده و هرساله در ایام تابستان مسافران و گردشگران زیادی از این روستا دیدن میکنند. این روستا هرساله شاهد کوچ پرندگان ازجمله لکلکهای زیبا است که بر روی درختان سر به فلک کشیده آن لانه کردهاند. دهکده توریستی خوران ایوان با داشتن انواع باغهای میوه، گردو و چشمهسارهایی از دل کوه بیرون آمده چشماندازی لطیف و دلنواز را به روی مهمانان و مسافران میگشاید.
روستای سرسبز کلم ایلام :
روستای زیبای کلم واقع در شهرستان بدره به دلیل طبیعت سرسبز، خنک بودن و آثار تاریخی تفرجگاه بیشتر مردم استان ایلام در فصل تابستان به شمار میرود. روستای کلم از توابع بخش بدره شهرستان دره شهر در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهر بدره و ۱۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر ایلام قرار گرفته است. روستای کلم که در میان کوهها و ارتفاعات کبیرکوه در یک دره سرسبز با میانگین ارتفاع هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا واقعشده، اقلیمی معتدل و کوهستانی دارد و آبوهوای آن در فصول بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در زمستان سرد است. در نزدیکی چشمه زلال کلم که از شمال کبیرکوه سرچشمه میگیرد، چندین مرکز پرورش ماهی احداث شده است.
آبشار اما ایلام :
این آبشار زیبا در شهرستان ملکشاهی وجود دارد و در فصل تابستان میتواند برای گردشگران جذاب باشد.
منطقه توریستی میمه ایلام :
با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی، درختان بلوط حاشیه جاده میمه به شهرستان ملکشاهی و میمه به آبدانان، مناسب بودن آبوهوا، وجود انواع باغات میوه تابستانه، وجود مراکز پرورش ماهی قزلآلا، سرانه فضای سبز مناسب مانند پارکها و جاذبههای مذهبی و طبیعی روزهای پنجشنبه و جمعه شهر میمه مملو از مسافران و گردشگران از سراسر استان ایلام و بعضی شهرهای همجوار است. شهر میمه به دلیل قرار گرفتن در ارتفاع بالایی از سطح دریا در گرمترین ماه سال (مرداد) حدود ۱۵ درجه با مرکز شهرستان اختلاف آب و هوایی دارد.
منطقه توریستی دربند ایلام :
دربند در شهرستان بدره است، منطقه دربند با داشتن کوههای مرتفع، درختان بلوط، آب کبیرکوه، آبشار و منطقه تاریخی یکی از مناطق جذاب استان ایلام برای گردشگران در فصل تابستان است و دیدن این آثار و جاذبههای گردشگری بهخصوص کوههای بلند در کنار سرسبزی و بکری چشم هر گردشگری را خیره میکند.
دریاچه سد ایلام و سد کنگیر ایوان :
سد ایلام که در سالهای اخیر باهدف اصلی تأمین آب شرب شهر ایلام به بهرهبرداری رسیده است در همه فصول سال بهخصوص تابستان مملو از جمعیتی است که بهقصد گذراندن اوقات فراغت خود این محل زیبا را انتخاب میکنند. همچنین سد کنگیر ایوان از دیگر جاذبههای گردشگری است که هماکنون امکانات خوبی در این منطقه برای گردشگران فراهم شده است.
تنگه کافری و منطقه ی گلوز ایلام :
تنگه کافری ایلام و منطقه گلوز در منطقه سرتنگ بان پرورکه امروزه با نام شهرک ولیعصر شناخته می شود دره های برنجان و کافری وجود دارند. مکان دقیق دره ی کافری در منطقه رووه می باشد. در شمال بدره ایلام ودر مسیر جاده ایلام به دره شهر تنگه کافری قرار گرفته است. این تنگه دارای رودخانه ای است که آب آن به رودخانه سیمره سرازیر می شود و آثار تاریخی تنگه کافری و جاذبه های تنگه کافری مهم هستند.مسیر تنگه کافری ایلام از سه کیلومتری شمال شهرک ولیعصر می گذرد این مسیر خاکی و شنی می باشد و برای رسیدن به آن باید چندین بار از میان رودخانه ای که از کلم سرچشمه می گیرد عبور کرد این منطقه در فصل بهار خصوصا فروردین ماه بهترین مکان برای گردشگری می باشد و آثار تاریخی تنگه کافری و جاذبه های تنگه کافری بیشمار هستند.در دو کیلومتری دره ی کافری منطقه ی گلوز واقع شده است که در دهانه ی دره برنجان واقع شده است. آثاری باز مانده از دوران کهن را می توان در انتهای شمالی دره برنجان دید که خیلی به راه دار خانه یا مکانی که شبیه نگهبانی باشد شباهت دارد. همچنین آثار متعددی از شهر های دوره ساسانی را در منطقه گلوز می توان از نزدیک مشاهده کرد. طبیعتی دیدنی را می توان در کوهستان های دینار کوه کبیر کوه و مانشت مشاهده کرد که سبب ایجاد تنگ های متعددی در پیرامون خود شده اند .
روستای های گردشگری ایلام :
روستای حیدرآباد ایلام
روستای سراب کلان ایلام
روستای پشت قلعه ایلام
روستای زنجیره علیا ایلام
روستای سنگ سفید ایلام
تنگه رازیانه ایلام :
یکی از پدیدههای زمینشناسی در استان ایلام در غرب ایران است. این تنگه دره باریک و ژرفی است که در منطقهای سرسبز واقع شده است. در درون این تنگه نیز رودی روان است.
چشمه قیر دهلران ایلام :
از دیگر چشمه های استان ایلام که به علت عبور از سنگ های حاوی مواد آلی آب آن آغشته به قیر است و چشمه همانطور که از اسمش برمی آید چشمه ای از قیر طبیعی است. همچنین در حاشیه رودخانه چنگوله در شهرستان مهران چشمه آب گرم چنگوله ، در کناره راست رود کنجانچم نیز چشمه آبگرم کنجانچم، در ساحل سمت راست رود خانه تلخاب آبگرم تنگ حمام بولی با دمای تقریبی ۴۰ درجه سانتی گراد قرار دارند. در چشمه های قیر جوشان به جای آب، قیر از اعماق زمین بیرون می آید. این چشمه در ۷ کیلومتری شهرستان دهلران قرار دارد، حوضچه ای با قیر روان که دمای آب آن ۳۵ درجه سانتی گراد است و مواد نفتی از میدان های نفتی زیرزمینی منطقه دهلران با آن ترکیب شده و قیر مذاب به وجود می آید.
دریاچه دوقلوی سیاه گاو ایلام :
این دریاچه واقع در شهرستان آبدانان یکی از نادرترین پدیده های طبیعی کشور است که می تواند تبدیل به جاذبه ای گردشگری در سطح بین المللی شود. یکی از شگفت انگیزترین و دیدنی ترین پدیده های طبیعی کشور دریاچه دوقلوی “سیاه گاو” شهرستان آبدانان واقع در استان ایلام است که با عمری هزاران ساله شکل گرفته است. رودخانه سیاه گاو پس از عبور از میان صخره و دره ارتفاعات کبیرکوه در ۴۵ کیلومتری شهرستان جنوب شرقی شهرستان آبدانان به دو دریاچه تبدیل می شود که دریاچه نخست با اختلاف سطح اندک در بالادست دریاچه دوم قرار گرفته است. آب زلال، نیزار، ماهیان رنگارنگ، رقص نور در ساعات میانی روز و تشکیل طیف های متنوع نوری ناشی از آن به این پدیده شگفت انگیز جلوه و زیبایی منحصربه فردی بخشیده است، این دو دریاچه دایره وار، هر کدام به شعاع ۳۰ متر مربع، حدود سه متر ژرفا دارند و با یک جوی آب طبیعی به عرض یک و طول هشت متر به هم متصل هستند.
2- جاذبه های تاریخی استان ایلام
پل گاومیشان ایلام :
پل گاومیشان یکی از آثار دوره ساسانی است که بر روی رودخانه خروشان سیمره در شهرستان دره شهر قرار دارد. طبیعت زیبا و چشم انداز رویایی اطراف این پل باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی شده است. سنگ نوشته تخت خان سنگ نوشته تخت خان یا تخت خاتون بر سر راه ایلام به مهران در منطقه خوش آب و هوای بانروشان بر روی قطعه سنگی بزرگ نوشته شده است. شکل سنگ نوشته را حدود دو سانتیمتر به لحاظ فراهم نمودن یک سطح صاف و یکنواخت تراش داده و آنگاه با تراش دادن مجدد حروف و کلمات را برجسته نمودهاند. خط کتیبه نستعلیق، و متن آن خلاصه ای از شجره نامه والیان و شرح برخی از خدمات عمرانی غلامرضا خان والی است که در سال ۱۳۲۵ هـ.ق دستور نوشتن آن را داد.
دره شهر و شهر تاریخی سیمره :
شهر تاریخی سیمره یکی از شهرهای تاریخی استان ایلام است که در حاشیه غربی شهر دره شهر واقع شده است. طی چند بار کاووش در این شهر گچبری های منحصر به فردی از بناهای این شهر تاریخی بدست آمد که در نوع خود بی نظریند. این شهر مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی است و مرکز ایالت مهرجانقذق یا مهرجانکدک بوده است. شکوه معماری ساسانی آتشکده سیاهگل یکی از آثار دوره شکوهمند ساسانی است که در ۲۵ کیلومتری شهرستان ایوان و در منطقهای به همین نام در حاشیه جنوبی رودخانه پرآب گنگیر قرار گرفته است. این اثر سالمترین آتشکده شناسایی شده استان ایلام است که در نوع خود بینظیر و از اهمیت زیادی در مطالعات باستانشناسی برخوردار است.شهر گمشده آریوحان (آریوجان) یکی از شهرهای تاریخی استان ایلام است که بر اساس شواهد و مدارک تاریخی و گفته سیاحان و سفرنامه نویسان در ساحل رودخانه گنگیر استقرار داشته که وجود این مجموعه آثار و دیگر شواهد باستانشناسی حکایت از وجود یک شهر تاریخی در این منطقه دارد.
شهر تاریخی ماداکتو :
گفته می شود ماداکتو پایتخت ایلام باستان است و تاکنون موقعیت این شهر مشخص نشده است. اما منابعی شهر فعلی دره شهر دراستان ایلام را ماداکتوی باستان معرفی می نمایند. در صورتی که ویرانه های باقیمانده در این منطقه متعلق به شهر صیمره از قرون اولیه ی اسلامی واحتمالا اواخر دوره ی ساسانی است.
قلعه والی ایلام :
در عهد قاجار در دشت میان کوهی ایلام و در بالای تپه چگا میرک در سال ۱۳۲۶ هجری قمری ساخته شدهاست. چشمه بی بی آب این قلعه را تامین می کند که به سبک گذشته با استفاده از تنبوشه آب چشمه به محوطه حیاط مرکزی قلعه هدایت شدهاست. این بنای تاریخی که یادگاری از ادوله و زمانهای پیشین و در نوع خود بی نظیر است.
آتشکده و تنگه (تنگ) بهرام چوبین :
تنگهای کم عرض و مرتفع با موقعیت استراتژیک در دامنه کبیرکوه و در مجاورت روستای شیخمکان در ضلع غربی مسیر جاده دره شهر- پلدختر از توابع شهرستان دره شهر است. این تنگه با آثار باقیمانده از دیوار و دژهای نظامی به بهرام چوبین ار ژنرالهای دوره ساسانی منسوب است، و مکانی بوده برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسرو پرویز٫آثار به جا مانده عمدتا شامل قلعهای از سنگ و گچ و پلکان بر دیوارههای سنگی است. همچنین این مجموعه دارای چهار آب انبار سنگی و ناودانکهای ارتباطی برای نگهداری آب شرب برای مدت طولانی است.تنگه بهرام چوبین از مناطق گردشگری در فصل بهار و تابستان برای مردم درهشهر و شهرستانهای مجاور به شمار میآید.
چهار طاقی ایلام :
یکی دیگر از مکان های تاریخی ایلام چهار طاقی نام دارد. این اثر در شهرستان دره شهر بر روی تپه بنای یک آتشکده به صورت چهار طاقی باقی مانده است .این بنا را در محل طاق می گویند. تمام این بنا با قلوه سنگ و گچ ساخته شده است و مربوط به دوران ساسانی است.
جداول لیست جاذبه های تاریخی استان ایلام بر اساس شهرها :
آثار و جاذبه های تاریخی شهر ایلام
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
عمارت فلاحتی |
ایلام – خ آیت اله حیدری |
2 |
قلعه والی و موزه مردم شناسی |
ایلام – خ پاسداران |
3 |
قلعه اسماعیل خان |
ارتفاعات سیوان کوه |
4 |
چهار طاقی قجر |
روستای قجر |
5 |
قبور و تپه های باستانی |
مسیر جاده بلین |
6 |
سنگ نوشته های مربوط به دوران والیان |
تنگ قوچعلی |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر ایوان
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
آثار باستانی آتشکده سه پا |
روستای زرنه |
2 |
آثار طاق شیرین و فرهاد |
روستای زرنه |
3 |
آثار تپه ها و قبور باستانی |
روستای سراب ایوان |
4 |
آثار و خرابه های شهر تاریخی اریوجان |
روستای جوب زر |
5 |
اثر سنگی و تاریخی دویران |
روستای دویران سفلی |
6 |
اثر تاریخی قبر هلوج |
روستای زرنه |
7 |
آتشکده سیاهگل |
روستای سیاهگل |
8 |
آثار قبور باستانی |
روستای امامزاده ابراهیم |
9 |
آثار قبور باستانی |
روستای حاجی حاضر |
10 |
تپه تاریخی جوی زر |
روستای جوی زر |
11 |
تپه تاریخی خوران |
روستای خوران – 5 کیلومتری ایوان |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر مهران
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
سنگ نوشته آشور بانی پال |
گل گل ملکشاهی |
2 |
سنگ نوشته والیان پشتکوه |
منطقه تریحی تخت خان |
3 |
تپه ها و قبور باستانی |
روستای سرنی گلان چغا آهوان |
4 |
تپه های تاریخی اذیر و نذیر |
مهران – امامزاده سید حسن |
5 |
آثار قبور کان گنبد |
ارکواز ملکشاهی |
6 |
تپه ها و قبور باستانی |
صالح آباد |
7 |
چهار طاقی و آتشکده کوشک قینفر |
روستای بان رحمان ملکشاهی |
8 |
زاغه باستانی لول کلم |
روستای پائین تر از راهدار خانه |
9 |
قلعه زمستانی کنجانچم |
کنار رود کنجانچم |
10 |
آثار باستانی قلعه جوق |
روستای قلعه جوق ملکشاهی |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر سیروان چرداول
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
آثار و بقایای شهر تاریخی سیروان |
شیروان – روستای سراب کلان |
2 |
آثار و بقایای ساختمانی کل کل ( درکه ) |
آسمان آباد – روستای کل کل |
3 |
آتشکده سام و قلعه سام |
چرداول – ارتفاعات چم بور |
4 |
آتشکده ساسانی سرابله |
چرداول – سرابله |
5 |
تپه مهرگان یا مهرجان |
چرداول – چمه قوله |
6 |
آثار تاریخی تنگ شمشه |
چرداول – روستای هلسم |
7 |
آثار تاریخی تنگ زنجیره |
چرداول – روستای زنجیره علیا |
8 |
آثار تاریخی تنگ قیر |
چرداول – روستای کله شاخ |
9 |
پل تاریخی کرودیت |
چرداول – روستای چم بور |
10 |
اثر تل توبره ریز معروف به للر |
شیروان – شهرک لومار |
11 |
آثار حمام دو آوان |
چرداول – سرابله |
12 |
تپه ها و قبور باستانی |
چرداول – بخش هلیلان |
13 |
تپه های باستانی سرابله |
چرداول – سرابله |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر آبدانان
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
آثار تاریخی هزار درب |
مرکز شهر |
2 |
آثار تاریخی جولیان |
روستای چم کبود |
3 |
آثار تاریخی تلور |
روستای تلور |
4 |
بقایا و آثار شهر تاریخی سراب |
روستای سراب داغ |
5 |
بقایا و آثار شهر تاریخی ماکه ماس |
روستای ماکه ماس |
6 |
آثار شهر باستانی مورموری |
روستای مورموری |
7 |
بقایای شهر تاریخی سیاه گاو |
روستای سیاه گاو |
8 |
آثار شهر باستانی سیاه خانی |
روستای سیاه خانی |
9 |
آثار شهر باستانی قدح |
روستای قدح – شرق آبدانان |
10 |
آثار شهر باستانی شیلاب |
روستای شیلاب |
11 |
آثار شهر باستانی انجیره |
روستای انجیره ( مدفون زیر خاک ) |
12 |
آثار تاریخی پشت قلعه |
روستای پشت قلعه |
13 |
آثار تاریخی و قلعه هزارانی |
روستای هزارانی |
14 |
تپه تاریخی پسر و دختر |
روستای تنور |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر دهلران
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
تپه باستانی علی کش |
نزدیکی شهر موسیان |
2 |
دیوار قلعه تاریخی شیاخ |
روستای میمه |
3 |
سنگ نوشته میمه |
میمه – روستای زرین آباد |
4 |
تپه و قبور باستانی بردی |
روستای بردی |
5 |
تپه و قبور باستانی دم مورتان |
میمه – بخش زرین آباد |
6 |
زاغه باستانی امامزاده فخر الدین |
بخش زرین آباد |
7 |
قبور باستانی گلان و بچینه |
روستای بردی |
8 |
آتشکده کوشک قینفر |
میمه – بخش زرین آباد |
9 |
تپه باستانی موسیان |
شهر موسیان |
آثار و جاذبه های تاریخی شهر دره شهر
ردیف |
نام اثر |
نشانی اثر |
1 |
آثار و خرابه های شهر باستانی دره شهر |
جنب اداره فرهنگ و ارشاد |
2 |
قلعه و آسیاب آبی شیخ ماخو |
مسیر جاده دره شهر به ارمو |
3 |
تپه باستانی تیغن |
مسیر جاده دره شهر به چم ژاب |
4 |
تنگه تاریخی و شکارگاه بهرام چوبی |
مسیر جاده دره شهر به پلدختر |
5 |
آتشکده تنوره سرخ |
روستای مهدی آباد |
6 |
چهار طاقی فرهاد آباد |
روستای فرهاد آباد |
7 |
چهار طاقی هاشم آباد |
روستای هاشم آباد |
8 |
آثار تاریخی پل گاومیشان |
مسیر جاده دره شهر به پلدختر |
9 |
آثار پل تاریخی چم نمشت |
روستای چم نمشت روی سیمره |
10 |
آثار قلاع تاریخی |
دره ییلاقی کلم بدره |
11 |
تپه باستانی کل یزید |
منطقه کله جوب |
12 |
تپه چغاسبز |
دهستان خالصه |
13 |
آتشکده چهار طاقی |
خیابان نیروی هوایی |
سلام من ایلام هستم ولی فقط دوتاشون رفتم